Pytanie nadesłane do redakcji
Cierpię na ataki suchego męczącego kaszlu. Pojawiają się po przeziębieniu, a ostatnio po lekach na nadciśnienie. Trwa tygodniami albo dłużej, mimo że np. lek na nadciśnienie został dawno zmieniony. Wykluczono też przyczyny ze strony płuc (astma, guz). Leki łagodzące kaszel słabo działają (Isla, Acodin). Widzę, że lekarze są bezradni, a ja wymiotuję z kaszlu. Co robić?
Odpowiedź
Kaszel jest objawem chorobowym występującym nie tylko w przebiegu astmy oskrzelowej czy guza płuca. Dobrze, że te dwie przyczyny zostały u Pani wykluczone. Wspominała Pani o kaszlu pojawiającym się po lekach na nadciśnienie tętnicze. Kaszel może wystąpić po lekach obniżających ciśnienie tętnicze, tzw. inhibitorach konwertazy angiotensyny. Wówczas ustępuje wkrótce po odstawieniu leku, ale czasem dopiero po kilku tygodniach. Pisze Pani też o kaszlu pojawiającym się po przeziębieniu. W tym przypadku mamy do czynienia z kaszlem suchym, napadowym i poinfekcyjnym. Kaszel taki może trwać nawet do kilkunastu tygodni po zakażeniu dróg oddechowych (np. przeziębieniu), choć zwykle ustępuje w ciągu 8 tygodni. Może się nasilać wieczorem i w nocy z towarzyszącym uczuciem drapania w gardle.
Ataki kaszlu, zwłaszcza w nocy, które są bardzo silne i męczące mogą być objawem krztuśca. U dorosłych zwykle chorobie tej towarzyszy niecharakterystyczny kaszel, który może trwać długo, nawet kilka miesięcy. W nocy natomiast chory może mieć wyczerpujące napady silnego kaszlu, zakończonego głębokim wdechem z głośnym świstem tzw. krtaniowym przypominającym „pianie”, które występują seriami. Napady mogą być bardzo silne i kończyć się wymiotami. Pod koniec napadu chory odkrztusza gęstą, lepką wydzielinę (dzieci mogą ją połykać, a następnie zwymiotować).
Zobacz: Napady kaszlu po przebyciu krztuśca
Kolejne choroby, które należałoby wykluczyć to:
- spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła – jest spowodowane przewlekłym nieżytem nosa ze spływającą po tylnej ścianie gardła wydzieliną, często towarzyszy mu alergia i przewlekłe zapalenie zatok przynosowych
- refluks żołądkowo-przełykowy (gastroesophageal reflux disease – GERD) – główne objawy to kaszel nasilający się w pozycji leżącej, często wiąże się z infekcją, zgaga, drapanie w gardle, zarzucanie treści żołądka do przełyku, ból w nadbrzuszu, wybudzanie nocne z kaszlem. Podstawą rozpoznania refluksowego zespołu kaszlowego jest ustąpienie kaszlu w trakcie leczenia inhibitorami pompy protonowej.
Pomocnicze bywa badanie laryngologiczne wykazujące zmiany o typowej dla refluksu lokalizacji na tylnej ścianie krtani i w okolicy międzynalewkowej. Wynik gastroskopii, nadania radiologicznego przełyku czy Ph-metrii przełyku u osoby ze zgagą nie wpływa na rozpoznanie.
- astma lub eozynofilowe zapalenie oskrzeli – napad kaszlu może być wywoływany przez narażenie na czynniki, takie jak alergeny, zimne powietrze, wysiłek fizyczny, często także występuje w nocy, mogą towarzyszyć mu duszność i świsty
- przewlekłe zapalenie oskrzeli lub przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) – zwykle u osób palących tytoń, u których często występują zakażenia układu oddechowego. Kaszel ma największe nasilenie nad ranem i zaraz po przebudzeniu, a następnie ustępuje często po odkrztuszeniu śluzowej wydzieliny.
- śródmiąższowa choroba płuc – w początkowym okresie choroby śródmiąższowej obraz radiologiczny klatki piersiowej może być prawidłowy; w przypadku takiego podejrzenia należy wykonać tomografię komputerową klatki piersiowej o wysokiej rozdzielczości TKHR; w omawianym przypadku wywiad chorobowy pozwala wykluczyć takie podejrzenie
- gruźlica płuc – coraz częściej spotyka się chorych bez typowych objawów, takich jak suchy kaszel, stany podgorączkowe, chudnięcia czy potliwość nocna. Potwierdzenie – charakterystyczne zmiany radiologiczne – w RTG klatki piersiowej.
Przyczyną przewlekłego kaszlu może być podrażnienie dróg oddechowych przez dym tytoniowy, pyły i drażniące gazy lub ciało obce, a także – rzadko – podrażnienie przewodu słuchowego zewnętrznego (spowodowane przez woskowinę, ciało obce, stan zapalny). Rzadko stwierdza się kaszel idiopatyczny oraz psychogenny, czyli kaszel bez stwierdzonej przyczyny lub będący objawem trudności emocjonalnych.
