×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Dieta Ornisha

dr n. med. Dominika Wnęk, dietetyk

Dieta ta została stworzona przez amerykańskiego kardiologa Deana Ornisha, który zaproponował laktoowowegetariański model żywienia, uwzględniający małą zawartość tłuszczu (nieprzekraczającą 10% dziennego zapotrzebowania kalorycznego) i cholesterolu w diecie. Dieta ta została zaprojektowana przede wszystkim w celu zapobiegania chorobom układu sercowo-naczyniowego i leczenia tych chorób. Okazało się, że przestrzeganie tzw. intensywnego programu rehabilitacji kardiologicznej, którego kluczowym elementem, poza dietą bezmięsną bazującą głównie na produktach pochodzenia roślinnego, była także umiarkowana aktywność fizyczna oraz uczestniczenie w zajęciach grupy wsparcia obejmujących trening umiejętności konstruktywnego radzenia sobie ze stresem przynosi wiele wymiernych korzyści zdrowotnych.


Fot. pixabay.com

Spośród produktów pochodzenia zwierzęcego dopuszcza ona jedynie beztłuszczowe mleko lub jogurt oraz białko kurzego jaja, natomiast pokarmy roślinne – warzywa, owoce, nasiona roślin strączkowych, orzechy, zboża można spożywać bez ograniczeń. Najlepiej jeśli diecie towarzyszą ćwiczenia lub medytacja. Zaleca się także całkowitą rezygnację z palenia papierosów.

W diecie zaproponowano podział produktów żywnościowych na 5 grup, od najbardziej pożądanych i najzdrowszych – grupa 1, do tych, z których najlepiej zrezygnować – grupa 5.

Podział przedstawia się następująco:

Grupa 1

Produkty najzdrowsze, bogate w  węglowodany złożone z dużą ilością błonnika pokarmowego, tłuszcze i białka roślinne. Są to produkty świeże, sezonowe i regionalne. Należy pamiętać, że długi transport obniża jakość zdrowotną produktów żywnościowych.

W tej grupie znajdują się:

  • owoce (m.in. jabłka, wiśnie, jagody, kiwi, cytryny, mango, melony) i suszone owoce bez dodatku cukru (m.in. żurawina, papaya, rodzynki),
  • warzywa (m.in. papryka, brokuły, marchew, kalafior, szpinak, pomidory, sałata),
  • nasiona roślin strączkowych,
  • pełne ziarna zbóż (m.in. płatki owsiane, brązowy ryż, kasze),
  • produkty sojowe,
  • białko jaja,
  • beztłuszczowe produkty mleczne.

Dodatkowo można pić bezkofeinowe napoje. Napój, który zawiera kofeinę, a jest dozwolony to zielona herbata.

Grupa 2

Produkty korzystne dla zdrowia, roślinne, aczkolwiek zawierające więcej tłuszczów niż produkty w grupie 1. Zalicza się tu orzechy, nasiona, awokado, oleje roślinne, warzywa w puszkach, odtłuszczone produkty mleczne oraz napoje bezkofeinowe.

Grupa 3

Produkty pośrednie, zawierające rafinowane węglowodany i oleje oraz nasycone kwasy tłuszczowe. Okazjonalnie w diecie mogą się znaleźć słodycze w umiarkowanej ilości, niskotłuszczowe produkty mleczne, margaryny miękkie, owoce morza i niektóre ryby, takie jak: tuńczyk, dorsz, śledź, łosoś.

Grupa 4

Produkty, które nie powinny się znajdować w codziennym jadłospisie: pełnotłuste produkty mleczne, majonez, margaryny twarde, ciasta, ciastka, placki, pozostałe ryby niewymienione w grupie 3 oraz drób.

Grupa 5

Produkty, które całkowicie wykluczamy z jadłospisu: żółtko jaj, masło, smażony drób, smażone ryby, czerwone mięso, podroby, śmietana.

Badania i program doktora Ornisha

Po raz pierwszy dietę tę zastosowano w ramach programu The Lifestyle Heart Trial. Był to jeden z pierwszych programów, który miał na celu sprawdzenie skuteczności niefarmakologicznego leczenia miażdżycy.

Do badania włączono pacjentów, u których badanie angiograficzne wykazało poważne zmiany miażdżycowe. Następnie pacjentów przydzieleno do jednej z dwóch grup. Grupa kontrolna podlegała standardowej opiece według ówczesnych rekomendacji przyjętych dla osób z chorobami serca. Grupa badana natomiast rozpoczęła dietę wegetariańską, ubogą w tłuszcze. W zaleconej diecie tylko 10% wszystkich kalorii mogło pochodzić jedynie z tłuszczów roślinnych. Ponadto pacjenci w tej grupie rozpoczęli program ćwiczeń fizycznych oraz poznali sposoby walki ze stresem za pomocą ćwiczeń oddechowych, medytacji czy jogi.

Okazało się, że po roku u 82% pacjentów biorących udział w tym programie, doszło do cofnięcia się zmian miażdżycowych. Częstotliwość występowania bólów wieńcowych zmniejszyła się o 91% w grupie pacjentów zakwalifikowanych do grupy badanej, podczas gdy w grupie kontrolnej leczonej standardowo, liczba ta wzrosła aż o 165%. W ten sposób Ornish wykazał, że jego dieta wraz z odpowiednią korektą stylu życia umożliwia cofanie się zmian miażdżycowych w naczyniach. Ponadto u osób realizujących dietę Ornisha zaobserwowano znaczącą poprawę profilu lipidowego (zmniejszenie stężenia cholesterolu frakcji LDL o 37,2%), zmniejszenie masy ciała oraz redukcję ryzyka wystąpienia zawału serca i zgonu z powodu choroby niedokrwiennej serca. W późniejszych badaniach wykazano także, że ten model żywienia poprawia funkcję śródbłonka naczyniowego oraz obniża stężenia białka C-reaktywnego (CRP).

Co ważne, w 2010 r. program Ornisha uzyskał aprobatę Amerykańskiego Ministerstwa Zdrowia i jest refundowany jako opcja terapeutyczna dla pacjentów z niedokrwienną chorobą serca, dla pacjentów kwalifikowanych do wszczepienia by-passów lub angioplastyki oraz dla pacjentów po zawale serca.

Plusy diety Ornisha

  • Znaczące ograniczenie w diecie tłuszczu ogółem oraz nasyconych kwasów tłuszczowych. W rezultacie może się przyczyniać do zmniejszenia stężenia cholesterolu całkowitego oraz frakcji cholesterolu LDL
  • Nie wymaga liczenia kalorii
  • Zawiera duże ilości warzyw i owoców będących dobrym źródłem witamin antyoksydacyjnych
  • Duża ilość węglowodanów złożonych, a co za tym idzie błonnika pokarmowego, sprzyja zmniejszeniu uczucia głodu oraz normalizuje parametry gospodarki lipidowej
  • Zgodnie z aktualnym stanowiskiem Academy of Nutrition and Dietetics odpowiednio zaprojektowana i prawidłowo zbilansowana dieta wegetariańska (w tym także wegańska) wydaje się bezpieczna dla ludzi na wszystkich etapach życia
  • Dieta na bazie produktów lokalnych, świeżych, niepoddanych długiemu transportowi

Minusy diety Ornisha

  • Mogą wystąpić trudności z pokryciem zapotrzebowania na energię, białko, aminokwasy niezbędne
  • Stosowanie diety jest łatwiejsze w przypadku wegetarian i wegan. Od osób odżywiających się w sposób "tradycyjny" wymaga większego zaangażowania i troski o komponowanie właściwie zbilansowanych posiłków
  • Z uwagi na fakt, że jest to dieta niskotłuszczowa (około 10% energii pochodzi z tłuszczu), może powodować niedobory witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, czyli wit. A, D, E i K
  • Z uwagi na wykluczenie produktów pochodzenia zwierzęcego może powodować niedobory witaminy B12 – wymaga suplementacji tej witaminy
  • W przypadku niektórych osób nadmiar błonnika pokarmowego w diecie może powodować problemy gastryczne. Zaleca się więc stopniowe zwiększanie jego ilości w diecie.
  • Z uwagi na ograniczenie produktów pochodzenia zwierzęcego (w tym czerwonego mięsa) może powodować niedobory żelaza.
  • Aby właściwie realizować dietę, zaleca się konsultację z dietetykiem.

Piśmiennictwo

  1. Ge L., Sadeghirad B., Geoff D.C. i wsp.: Comparison of dietary macronutrient patterns of 14 popular named dietary programmes for weight and cardiovascular risk factor reduction in adults: systematic review and network meta-analysis of randomised trials. BMJ, 2020; 369: m696
  2. Gould K.L., Ornish D., Scherwitz L. i wsp.: Changes in myocardial perfusion abnormalities by positron emission tomography after long-term, intense risk factor modification. JAMA. 1995; 274(11): 894–901
  3. Miller M., Beach V., Sorkin J.D. i wsp.: Comparative effects of three popular diets on lipids, endothelial function, and C-reactive protein during weight maintenance. J. Am. Diet. Assoc., 2009; 109: 713–717
  4. Ornish D., Brown S.E., Scherwitz L.W. i wsp.: Can lifestyle changes reverse coronary heart disease? Lifestyle Heart Trial. Lancet., 1990; 336: 129–133
  5. Ornish D., Scherwitz L.W., Billings J.H. i wsp.: Intensive lifestyle changes for reversal of coronary heart disease. JAMA, 1998; 280: 2001–2007
  6. Ornish D., Scherwitz L.W., Billings J.H. i wsp.: Intensive lifestyle changes for reversal of coronary heart disease [published correction appears in JAMA. 1999; 281(15): 1380]. JAMA. 1998; 280(23): 2001–2007.
  7. Ornish D., Scherwitz L.W., Doody R.,i wsp.: Effects of stress management training and dietary changes in treating ischemic heart disease. JAMA. 1983; 249(1): 54–59

dr n. med. Dominika Wnęk
Dietetyk, wieloletni pracownik Zakładu Biochemii Klinicznej UJ CM oraz aktywny uczestnik trzech ramowych programów Unii Europejskiej: Lipgene, NuGO oraz Bioclaims. Wielokrotny wykładowca w ramach kursów doskonalących dla dietetyków realizowanych przez Polskie Towarzystwo Dietetyki.
Zainteresowania badawcze skupiają się głównie na zagadnieniach dotyczących otyłości i wpływu składników diety na ekspresję genów i procesy komórkowe (nutrigenomika). Swoje doświadczenie w leczeniu otyłości zdobywała, pracując w Poradni Leczenia Zaburzeń Lipidowych i Otyłości, działającej przy Zakładzie Biochemii Klinicznej UJ CM oraz jako uczestniczka licznych kursów i konferencji organizowanych w kraju i za granicą.
Obecnie związana jest z wydawnictwem Medycyna Praktyczna, gdzie pełni funkcję redaktora w serwisie „Dieta i ruch”.

14.06.2021
Zobacz także
  • Rola ćwiczeń medytacyjnych w codziennym radzeniu sobie z uporczywymi dolegliwościami somatycznymi i trudnymi emocjami
  • Dieta w nadciśnieniu tętniczym
  • Dieta nordycka
  • Dieta wegetariańska
  • Dieta śródziemnomorska
  • Dieta DASH
Wybrane treści dla Ciebie
  • W jakiej poradni powinna się leczyć osoba z hipercholesterolemią?
  • Hipercholesterolemia rodzinna
  • Cholesterol - funkcje, źródła, frakcje, stężenie
  • Czy za dużo dobrego cholesterolu-HDL też szkodzi?
  • Kardamon – właściwości zdrowotne i przeciwwskazania
  • Astma u palaczy
  • Tłuszcze
  • Statyny
  • Zawał serca
  • Hipercholesterolemia: Dieta na obniżenie cholesterolu - jadłospis, przepisy
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta