Czy należy wykonać próbę prowokacji u dziecka, u którego nie wystąpiły żadne dolegliwości po podaniu niewielkiej ilości wcześniej nietolerowanego pokarmu?

Według obowiązujących protokołów uważa się, że próba prowokacji została przeprowadzona, jeśli dziecko otrzymało pełną dawkę produktu. Wyjątek stanowi dodatni wynik próby prowokacji, którą przerwano, ponieważ już przy mniejszej dawce alergenu u dziecka wystąpiły objawy nietolerancji testowanego pokarmu.

Najwięcej obaw zawsze budzi wybór sposobu przeprowadzenia prowokacji – metodą otwartą lub zaślepioną – oraz miejsce jej przeprowadzenia – w domu lub szpitalu.

Jeśli wywiad, dotychczasowe objawy i wyniki badań pomocniczych (swoiste IgE, punktowe testy skórne) wskazują, że u dziecka po kontakcie z danym pokarmem występują łagodne lub umiarkowane objawy w mechanizmie IgE-niezależnym, a ryzyko poważnych działań niepożądanych jest małe, próbę prowokacji można przeprowadzić w domu. Takie postępowanie można zalecić rodzicom, którzy po podaniu dziecku podejrzanego pokarmu nie obserwowali u niego niepożądanych reakcji.

W każdym przypadku należy jednak dokładnie poinformować rodziców o zasadach bezpieczeństwa pełnej i wiarygodnej próby prowokacji, które są następujące:

• u dziecka nie obserwuje się żadnych objawów infekcji

• choroby przewlekłe (np. AZS, astma) są w fazie remisji lub są dobrze kontrolowane

• leki mogące wpływać na wynik próby (np. przeciwhistaminowe) odstawiono odpowiednio wcześnie (p. tab. 1.)

• testowany pokarm nie może być zanieczyszczony inną żywnością, na którą dziecko mogłoby być uczulone lub której nigdy wcześniej nie jadło

• podczas próby prowokacji należy podać pełną dawkę pokarmu (p. tab. 2.), ale jeśli dziecko odmówi jego spożycia, nie należy go do tego zmuszać, ponieważ odmowa może być objawem nietolerancji

• w przypadku wystąpienia jakichkolwiek objawów należy natychmiast przerwać próbę prowokacji i dokładnie zmyć resztki pokarmu z buzi dziecka

• niezależnie od tego, czy objawy nietolerancji wystąpią czy nie, dziecko należy obserwować co najmniej przez 2 godziny po zakończeniu prowokacji.

Jeśli współpraca z opiekunami dziecka nie jest zadowalająca, to niezależnie od przewidywanych objawów zawsze dla bezpieczeństwa pacjenta próbę prowokacji przeprowadza się w warunkach szpitalnych lub ambulatoryjnych.

Piśmiennictwo

1. Cyrta-Jarocka E., Nowak-Węgrzyn A., Ruszczyński M. i wsp.: Doustne próby prowokacji w diagnostyce alergii na białka mleka krowiego. Stanowisko Grupy Roboczej Sekcji Alergii Pokarmowej Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (PTGHiŻDz). Standardy Medyczne Pediatria, 2015; 12 (4): 501–516