Czy zapalenie oskrzeli jest wskazaniem do leczenia antybiotykiem i w jakich sytuacjach?

Odpowiedź

prof. dr hab. n. med. Henryk Mazurek
Klinika Pneumonologii i Mukowiscydozy Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Rabce-Zdroju

Zdecydowana większość przypadków ostrego zapalenia oskrzeli ma etiologię wirusową i nie wymaga antybiotykoterapii. Znacznie rzadziej (<1% chorych) zdarza się u dzieci etiologia pierwotnie bakteryjna: przede wszystkim zakażenie pałeczką krztuśca (Bordetella pertussis) lub bakteriami nietypowymi. W takiej sytuacji oczywiście są wskazania do zastosowania antybiotyku zależnie od przebiegu i fazy choroby.

Wskazania do antybiotykoterapii mogą się jednak pojawić po pewnym czasie również w przebiegu typowego zapalenia oskrzeli. Pierwszą sytuacją są powikłania w postaci odoskrzelowego zapalenia płuc. Zamiast oczekiwanej poprawy stan pacjenta ulega pogorszeniu, nasilają się objawy ogólne i pojawiają się objawy zajęcia dolnych dróg oddechowych, na przykład w postaci zwiększenia częstotliwości oddechów i wciągania ścian klatki piersiowej. W takim przypadku dziecko wymaga ponownego zbadania i poszukiwania zmian związanych z zajęciem miąższu płucnego. Dobór antybiotykoterapii zależy od sytuacji klinicznej, ale w pierwszej kolejności warto rozważyć zastosowanie antybiotyków β-laktamowych.

Antybiotykoterapię należy też rozważyć w przypadku przewlekania się produktywnego kaszlu, bez tendencji do zmniejszania się jego nasilenia. Mówimy wtedy o ewolucji w kierunku przedłużającego się bakteryjnego zapalenia oskrzeli (PBZO [p. Czy uzasadnione jest rozpoznanie przedłużającego się bakteryjnego zapalenia oskrzeli, jeżeli produktywny kaszel utrzymuje się >4 tygodnie i nie występują inne objawy alarmowe? i Jaki antybiotyk jest preferowany w przedłużającym się bakteryjnym zapaleniu oskrzeli i jak długo trzeba go podawać? – przyp. red.]). Produktywny kaszel musi się utrzymywać ≥4 tygodnie od początku infekcji bez oznak korzystnej ewolucji. W takim przypadku, jeśli leki mukoaktywne oraz fizjoterapia dróg oddechowych nie przynoszą efektu, warto rozważyć zastosowanie antybiotyku.