Jakie są najczęstsze choroby przenoszone drogą kontaktów seksualnych u nastolatków?

Odpowiedź

dr n. med. Kamila Ludwikowska
Klinika Pediatrii i Chorób Infekcyjnych, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

U nastolatków choroby przenoszone drogą kontaktów seksualnych (ChPDS) najczęściej są związane z zakażeniem:

• ludzkim wirusem brodawczaka (HPV),
• chlamydiami,
• rzęsistkiem pochwowym,
• wirusami opryszczki zwykłej (HSV typu 2 i 1)
• dwoinką rzeżączki.

W latach 2003–2004 w USA ≥1 potwierdzoną laboratoryjnie ChPDS przebyło aż 24% wszystkich nastolatek w wieku 14–19 lat (18% – HPV, 4% – Chlamydia trachomatis, 3% – Trichomonas vaginalis, 2% – Herpes simplex typu 2, 1% – Neisseria gonorrhoeae). Wśród dziewcząt, które zadeklarowały, że odbyły przynajmniej jeden stosunek płciowy w życiu, odsetek ten sięgał 40% (30% HPV i 7% Chlamydia trachomatis). W kolejnych latach obserwowano zwiększanie się liczby zachorowań na ChPDS, z których 50% dotyczyło osób w wieku do 24 lat.

W Polsce brakuje rzetelnych danych epidemiologicznych ze względu na niedostateczną zgłaszalność ChPDS, które często są diagnozowane i leczone w sektorze prywatnym. Najlepszym nadzorem objęte są zakażenia HIV, których zgłasza się najwięcej: w 2019 r. w Polsce zgłoszono ogółem 1763 przypadki, w 2021 r. – 1250 przypadków, a w 2022 r. – 2380 przypadków. Pomijając okres pandemii, liczba zachorowań w krótkim czasie zwiększyła się o >1/3. Częściowo można to przypisać większej czujności i wykrywalności nowych zakażeń. Natomiast nie można tego powiedzieć o innych ChPDS, które są rozpoznawane i zgłaszane znacznie rzadziej. W 2019 r. zgłoszono 1617 przypadków kiły, w tym 41 (2,5%) u osób w wieku do 19 lat (bez przypadków kiły wrodzonej), w 2021 r. około 1200 przypadków, w tym 26 u nastolatków, a w 2022 r. około 2000 przypadków. Najgorsze wyniki dotyczą zgłaszalności zachorowań na rzeżączkę i chlamydiozę, chociaż wiadomo, że są to najczęstsze ChPDS. W ostatnich latach zgłaszano jedynie 300–600 przypadków rocznie rzeżączki i nieco mniej zachorowań wywołanych przez chlamydie. Około 3,5% z nich dotyczyło nastolatków. Mimo ograniczonych danych od kilku lat obserwuje się wyraźnie zwiększanie się liczby zachorowań na te choroby.

Najwięcej zachorowań na ChPDS występuje u pacjentów między 19. a 30. rokiem życia. W minionych latach stopniowo obniżał się wiek inicjacji seksualnej wśród młodzieży w Polsce. Jesteśmy też w niechlubnej czołówce krajów europejskich pod względem częstości podejmowania zachowań ryzykownych, rozumianych jako odbywanie stosunków płciowych bez ochrony przed niepożądaną ciążą i ChPDS. Krauss i wsp. wykazali, że 21,5% osób aktywnych seksualnie w wieku 15–19 lat nie stosuje żadnej antykoncepcji, a młodsze osoby stosują ją rzadziej niż osoby starsze.

W związku z opisanymi zjawiskami lekarze powinni być przygotowani na potrzebę rozpoznawania i leczenia ChPDS u osób niepełnoletnich, a także zapobiegać im poprzez edukację w zakresie zdrowia seksualnego w czasie wizyt lekarskich.