Skróty: BMT – leczenie wyłącznie zachowawcze; CAS – protezowanie tętnic szyjnych; CEA – udrożnienie tętnic szyjnych; CI – przedział ufności; CREST – Carotid Revascularization Endarterectomy vs Stenting Trial; EVAR – zaopatrzenie tętniaka aorty brzusznej metodą wewnątrznaczyniową; HR – hazard względny; ICSS – International Carotid Stenting Study; MR – obrazowanie techniką rezonansu magnetycznego; PTFE – politetrafluoroetylen; RR – ryzyko względne; TAB – tętniak aorty brzusznej; TK – tomografia komputerowa
Tętnice szyjne
Rok 2011, w przeciwieństwie do 2010, nie obfitował w znaczące publikacje z zakresu leczenia tętnic szyjnych. Uwagę zasadniczo skupiono na komentowaniu wyników dwóch przełomowych wieloośrodkowych badań z randomizacją: The International Carotid Stenting (ICSS) i Carotid Revascularization Endarterectomy vs Stenting Trial (CREST) z 2010 roku.1,2 Pokazały one, że ryzyko udaru i zgonu jest prawie dwukrotnie większe w grupie poddawanej stentowaniu (carotid artery stenting – CAS) (ICSS: 8% vs. 4,2% w okresie 120 dni od zabiegu, p = 0,001 / CREST: 4,1% vs. 2,3% w okresie 30 dni od zabiegu, p = 0,01). Badanie CREST wykazało ponadto, że jeśli weźmie się pod uwagę dodatkowo epizody niedokrwienia mięśnia sercowego, to założony punkt końcowy (udar/zgon/zawał serca w okresie okołozabiegowym tj. 30 dni) wystąpił z podobną częstością w obu typach zabiegów (CAS vs. udrożnienie tętnicy szyjnej [carotid endarterectomy – CEA]: 5,2% vs. 4,5%, p = 0,38), mimo że wcześniej dominowała informacja o częstszym występowaniu zawałów serca w badaniu CREST w grupie chorych operowanych klasycznie (CEA): 2,3% vs. 1,1% (p = 0,02). Zbadano również podgrupę 231 chorych uczestniczących w badaniu ICSS, u których po zabiegu wykonano badanie mózgu techniką rezonansu magnetycznego (MR), stwierdzając 3-krotnie większe ryzyko nowych ognisk niedokrwiennych u chorych poddawanych CAS. Co ciekawe, systemy protekcji mózgu nie chroniły przed zmianami niedokrwiennymi.3 Ostatnio opublikowane badanie, co prawda obejmujące małą grupę chorych (24 CAS, 31 CEA, 27 zdrowych osób – grupa kontrolna), oceniające w MR zmiany niedokrwienne mózgu u chorych po leczeniu zabiegowym tętnic szyjnych, wykazało co prawda znacząco większą częstość występowania tych zmian u chorych po stentowaniu niż endarterektomii (71% vs. 4%, p <0,01), ale nie powodowały one upośledzenia zdolności poznawczych w dłuższej, 3-miesięcznej obserwacji.4