Zakażenia wirusem opryszczki zwykłej – część II - strona 2

Ryzyko zakażenia jest proporcjonalne do osobniczej podatności oraz liczby ekspozycji. Przez podatność określa się indywidualną skłonność do nabycia zakażenia i rozwoju choroby, stąd na choroby zakaźne zwykle zapadają „najsłabsi”: najmłodsi – niemowlęta i dzieci, najstarsi (osoby >65. rż.) oraz przewlekle chorzy, gdyż współistniejąca choroba przewlekła obniża odporność lub – przez uszkodzenie narządu – zwiększa jego wrażliwość na zakażenie. Do powszechnie znanych czynników ryzyka zakażeń należą: immunosupresja, wady wrodzone, które uszkadzają naturalne bariery i inne mechanizmy obronne, niedobry żywieniowe, przemęczenie, przewlekły stres, zaburzenia naturalnej flory (mikrobiomu) oraz brak szczepień. Równie ważna jak podatność jest możliwość zakażenia związana z ryzykiem ekspozycji. Czynnikiem sprzyjającym zakażeniom jest przegęszczenie spotykane w placówkach oświatowych oraz niedostateczna wentylacja pomieszczeń. Jeżeli chodzi o typowe infekcje w placówkach oświatowo-wychowawczych, najczęściej są to wirusowe zakażenia dróg oddechowych, przede wszystkim przeziębienia. Liczne badania wykazały, że większość zakażeń wirusowych przenosi się najbardziej efektywnie w okresie wylęgania, gdy dzieci czują się jeszcze dobrze i wyglądają na zdrowe. Oznacza to, że do narażenia innych dochodzi, zanim pojawi się możliwość odizolowania zaraźliwego dziecka. Zdrowy rozsądek podpowiada wprawdzie, że wyłączenie z zajęć chorych dzieci (np. gorączkujących) zapobiega rozprzestrzenianiu się infekcji, jednak dowodów na skuteczność takiego postępowania nie uzyskano. Higiena, mycie rąk, dobra wentylacja i wietrzenie pomieszczeń, jak też utrzymywanie w czystości powierzchni np. stołów, ławek, nadal pozostaje najlepszym sposobem na ograniczenie liczby zakażeń w szkołach. Z kolei do konsekwencji nadmiernej ostrożności i zbyt zachowawczych, niewłaściwych praktyk należy zaliczyć nadmierną liczbę wizyt u lekarza, nadużywanie antybiotyków i nadmierną absencję szkolną. Z wymienionych powodów przeziębienie nie uzasadnia zwolnienia ze szkoły ze względów epidemiologicznych, gdyż wirusy, które wywołują tę chorobę, rozprzestrzeniają się głównie przed wystąpieniem objawów, ale też w trakcie i kilka dni po ich ustąpieniu. Izolacja dziecka w samym okresie objawowym nie zmniejsza zatem istotnie ryzyka przeniesienia zakażenia na pozostałych uczniów. Dziecko można zwolnić ze szkoły, gdy czuje się zbyt źle, by brać udział w rutynowych zajęciach. Bezwzględnie powinno pozostać w domu dziecko, któremu choroba uniemożliwia efektywne i komfortowe uczestniczenie w zajęciach. W szkole nie może też przebywać dziecko, które z powodu choroby wymaga opieki większej niż ta, którą pracownicy szkoły mogą mu zapewnić, lub jeśli istnieje ryzyko zakażenia innych dzieci (p. tab.).

W tabeli zebrałem zalecenia dotyczące wybranych chorób zakaźnych. Opierałem się na danych epidemiologicznych, starając się korzystać ze źródeł, które stosowały metodologię medycyny opartej na danych naukowych. W przypadku zespołów klinicznych, jak np. przeziębienie czy ostra biegunka, które są wywoływane przez wiele różnorodnych czynników etiologicznych (w przypadku przeziębienia w grę wchodzi >200 czynników etiologicznych), okresy zaraźliwości różnią się w zależności od drobnoustroju, dlatego próbowałem stworzyć praktyczne zalecenia. Niektóre choroby zakaźne podlegają obowiązkowi zgłaszania do powiatowych inspektoratów sanitarnych. Co oczywiste, w przypadku ścisłych kontaktów, jak np. uprawianie sportów kontaktowych w ramach zajęć wychowania fizycznego, wymogi są większe niż dotyczące udziału w zwykłych zajęciach szkolnych. Ważne też, by pamiętać, że przechorowanie większości chorób zakaźnych pozostawia trwałą odporność, a niektórym zakażeniom skutecznie zapobiegają szczepienia ochronne. Dla osób po przebyciu takiej choroby i zaszczepionych kontakt z zarażającym dzieckiem jest bezpieczny. (EK)

Pytanie 5. Czy dziecko z widoczną opryszczką wargową może być szczepione? Jeśli nie, to po jakim czasie od wygojenia zmiany można je szczepić?

Zgodnie z rekomendacjami American Academy of Pediatrics oraz Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) stałe przeciwwskazania do szczepień obejmują reakcję anafilaktyczną po poprzedniej dawce szczepionki lub na jakikolwiek jej składnik. Przeciwwskazaniami czasowymi są: ostra choroba o umiarkowanym lub ciężkim przebiegu, przebiegająca z gorączką lub bez gorączki oraz zaostrzenie przewlekłego procesu chorobowego. Szczepienie należy wówczas wykonać po ustąpieniu objawów choroby i ustabilizowaniu się długotrwałego procesu chorobowego. Łagodnie przebiegająca ostra choroba z niewielką gorączką lub bez gorączki nie stanowi przeciwwskazania do szczepienia ochronnego. Opryszczka wargowa u dziecka nie jest bezwzględnym przeciwwskazaniem do szczepienia. Jeśli rodzice mimo to wyrażają wątpliwości i obawy oraz nie zgadzają się na podanie szczepionki, szczepienia można odroczyć do czasu przyschnięcia wykwitów opryszczki. (ED)