Hormony

Poniżej podano ogólne zasady wykonywania badań czynności tarczycy u dzieci.

1. Ocena stężenia TSH ma charakter przesiewowy, zarówno w przypadku badań przesiewowych wszystkich noworodków, jak i w przypadku diagnostyki u dziecka z podejrzeniem zaburzeń czynności tarczycy. Jeśli czynność podwzgórza i przysadki jest prawidłowa, to stężenie TSH bardzo dobrze odzwierciedla stan tyreometaboliczny ustroju, reagując nawet na niewielki niedobór hormonów tarczycy bądź ich nadmiar. Jeśli stężenie TSH okazało się nieprawidłowe, należy oznaczyć stężenie FT3 i FT4 w celu oceny rodzaju i stopnia zaburzeń czynności tarczycy (ryc. VI.B.2-1). Jeżeli stężenie TSH jest prawidłowe, a objawy wyraźnie wskazują na nieprawidłową czynność tarczycy, zawsze należy ocenić stężenie wolnych hormonów tarczycy, gdyż przyczyną takiej rozbieżności mogą być różne choroby układu podwzgórzowo-przysadkowego, jak również część zespołów oporności.

2. Należy pamiętać, że samo stężenie TSH nie jest miarodajnym testem przesiewowym u noworodków z małą masą urodzeniową ciała i/lub przedwcześnie urodzonych. U tych dzieci badanie przesiewowe opiera się na jednoczesnym oznaczaniu stężeń TSH i FT4.

3. Nie powinno się oznaczać stężeń całkowitych hormonów tarczycy (T3 i T4), ponieważ są one ściśle zależne od stężenia białek wiążących, które podlegają znacznym zmianom pod wpływem wielu czynników, w tym okresu życia dziecka czy też innych chorób bądź leków. Z tego względu powinno się oznaczać stężenie wolnych hormonów tarczycy FT4 i FT3 (ryc. VI.B.2-2).

4. Oznaczenie stężenia FT4 jest szczególnie przydatne w diagnostyce i monitorowaniu leczenia niedoczynności tarczycy, podczas gdy oznaczenie stężenia FT3 dostarcza więcej informacji w przypadku ChGB, gdyż w tej chorobie stężenie FT3 wzrasta wcześniej i zwykle jego wzrost utrzymuje się podczas leczenia dłużej niż stężenia FT4.

5. Wyniki badań hormonalnych powinny być spójne ze sobą i ze stanem klinicznym chorego. Jeśli jest inaczej, należy poszerzyć diagnostykę w kierunku chorób rzadkich bądź rozważyć możliwość interferencji w metodzie oznaczenia (np. obecność przeciwciał heterofilnych czy też cząsteczki makro-TSH) (tab. VI.B.2-4).