Odpowiedź
dr n. med. Urszula Jedynak-Wąsowicz
Klinika Chorób Dzieci, Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Oddział Pulmonologii, Alergologii i Dermatologii Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie
Każdy pacjent, któremu przepisujemy ampułkostrzykawkę lub autowstrzykiwacz z adrenaliną, powinien zostać odpowiednio przeszkolony i otrzymać pisemny plan postępowania w przypadku reakcji anafilaktycznej, w tym podawania adrenaliny. Taki plan dostępny jest na stronach internetowych różnych towarzystw naukowych oraz organizacji zrzeszających rodziców dzieci po epizodzie anafilaksji.
Mimo edukacji i wielokrotnie przeprowadzanych szkoleń rodzice mają duże wątpliwości, kiedy podać adrenalinę i około 50% z nich nie podaje jej we właściwym momencie. Opóźnione podanie adrenaliny może prowadzić do nieskuteczności leczenia już rozwiniętego wstrząsu anafilaktycznego.
W przypadku objawów łagodnych ograniczonych wyłącznie do jednego narządu (np. pojedyncze bąble pokrzywkowe, łagodny obrzęk twarzy, pieczenie w jamie ustnej, nudności i niezbyt nasilony ból brzucha) w pierwszej kolejności można zastosować lek przeciwhistaminowy, zwykle w podwójnej dawce.
Natomiast nawet w przypadku łagodnych objawów, ale ze strony więcej niż jednego narządu lub objawów ze strony dróg oddechowych (kaszel, chrypka, trudności w przełykaniu, obrzęk języka, uczucie ucisku w gardle), zaburzeń oddychania (świst wdechowy [stridor], świsty wydechowe, duszność) lub zaburzeń układu krążenia (zawroty głowy, nagłe osłabienie, bladość, nagła senność, zaburzenia świadomości, utrata przytomności) należy natychmiast podać adrenalinę.
Pacjenta, u którego wystąpiła reakcja anafilaktyczna, oraz jego rodziców lub opiekunów należy przeszkolić z podawania adrenaliny. Do tego celu służą próbne urządzenia demonstracyjne działające jak autowstrzykiwacze, które pozwalają wskazać zalecane miejsce wkłucia, pokazać sposób użycia urządzenia oraz siły nacisku koniecznej do wyzwolenia dawki adrenaliny. Szkolenia należy prowadzić podczas każdej kolejnej wizyty pacjenta. Dodatkowo warto zalecić obejrzenie odpowiednich filmów edukacyjnych w internecie.
Jeżeli mija termin ważności preparatu, nie ma potrzeby go wyrzucać. Wyniki badań wskazują, że lek nadal działa, nawet jeżeli minął rok od terminu ważności, i w razie potrzeby można go podać (np. jeśli brak innego preparatu lub konieczne jest podanie kolejnej dawki). Pacjent powinien jednak otrzymać receptę na nowe opakowanie adrenaliny, które ma być jego podstawowym lekiem w razie konieczności użycia (tzn. pierwszym, które ma podać w razie potrzeby).
Piśmiennictwo:
1. Muraro A., Worm M., Alviani C. i wsp.: EAACI guidelines: Anaphylaxis (2021 update). Allergy, 2022; 77: 357–3772. Cardona V., Ansotegui I.J., Ebisawa M. i wsp.: World allergy organization anaphylaxis guidance 2020. World Allergy Organ. J., 2020; 13 (10): 100 472
3. Dodd A., Hughes A., Sargant N. i wsp.: Evidence update for the treatment of anaphylaxis. Resuscitation, 2021; 163: 86–96
4. Shaker M.S., Wallace D.V., Golden D.B.K. i wsp.: Anaphylaxis – a 2020 practice parameter update, systematic review, and Grading of Recommendations, Assessment, Development and Evaluation (GRADE) analysis. J. Allergy Clin. Immunol., 2020; 145 (4): 1082–1123
