Odpowiedź
dr n. med. Barbara Kalina-Faska, prof. dr hab. n. med. Ewa Małecka-Tendera
Katedra i Klinika Pediatrii i Endokrynologii Dziecięcej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach
Problemy endokrynologiczne spowodowane zaburzonym funkcjonowaniem osi podwzgórze-przysadka są powszechne u pacjentów z zespołem Pradera i Willego (PWS). Może wystąpić wtórna niewydolność kory nadnerczy, jawna lub subkliniczna niedoczynność tarczycy, a w okresie dojrzewania pojawiają się cechy hipogonadyzmu. U niektórych dzieci może wystąpić przedwczesne owłosienie płciowe (adrenarche), a bardzo rzadko – przedwczesne dojrzewanie płciowe.
Objawy niewydolności kory nadnerczy mogą się ujawnić dopiero w sytuacji stresowej lub po wprowadzeniu leczenia rekombinowanym ludzkim GH (rhGH) na skutek przyspieszenia obwodowego metabolizmu kortyzolu. Objawy te mogą być maskowane przez zwiększony próg odczuwania bólu i brak odruchu wymiotnego.
Nie wiadomo dokładnie, jaka jest częstość niedoczynności tarczycy u pacjentów z PWS, ale w zależności od populacji występuje u 20–30% chorych, choć w większości przypadków jest to postać subkliniczna (tyreotropina [TSH] powyżej normy laboratoryjnej, ale <10 µg/dl, wolna tyroksyna [fT4] w normie). Postać pełnoobjawowa jest zwykle wtórną niedoczynnością (zbyt małe lub prawidłowe stężenie TSH, przy zmniejszonym stężeniu fT4), ale może również wystąpić pierwotna niedoczynność tarczycy (duże stężenie TSH, a zmniejszone fT4).
Hipogonadyzm stwierdza się u obu płci. Najczęściej jest to hipogonadyzm hipogonadotropowy (pochodzenia ośrodkowego), ale u niektórych dzieci, głównie u chłopców, obserwuje się pierwotną niewydolność gonad (hipogonadyzm hipergonadotropowy). Klinicznie u chłopców występuje niedorozwój prącia (micropenis), hipoplastyczne lub niezstąpione jądra (u 80%) i zmniejszona pigmentacja moszny, a u dziewcząt – hipoplastyczne wargi sromowe i łechtaczka oraz pierwotny brak miesiączki (54% dziewcząt) lub jej opóźnienie. Generalnie u obu płci stwierdza się opóźnione lub niepełne dojrzewanie płciowe.
Przedwczesne owłosienie płciowe (adrenarche) dotyczy 14–30% dzieci z PWS, a jego geneza nie jest dobrze poznana. Stan ten tłumaczy się wpływem dużego stężenia insuliny u dzieci otyłych na nadnercza, ale adrenarche występuje również u dzieci szczupłych, bez zaburzeń w zakresie wydzielania insuliny.
Przedwczesne dojrzewanie płciowe w PWS zdarza się natomiast bardzo rzadko. Może być związane z utratą genu MKRN3 (makorin RING-finger protein 3) w regionie 15q11-q13, co jest jedną z częstszych genetycznych przyczyn przedwczesnego dojrzewania.
Piśmiennictwo:
1. Butler M.G., Miller J.L., Forster J.L.: Prader-Willi Syndrome – clinical genetics, diagnosis and treatment approaches: an update. Curr. Pediatr. Rev., 2019; 15 (4): 207–2442. Góralska M., Bednarczuk T., Rosłon M. i wsp.: Management of Prader-Willi syndrome (PWS) in adults – what an endocrinologist needs to know. Recommendations of the Polish Society of Endocrinology and the Polish Society of Paediatric Endocrinology and Diabetology. Endokrynol. Pol., 2018; 69 (4): 345–355
3. Drabik M., Lewiński A., Stawerska R.: Management of Prader-Labhart-Willi syndrome in children and in adults, with particular emphasis on the treatment with recombinant human growth hormone. Pediatr. Endocrinol. Diabetes Metab., 2022; 28 (1): 64–74
4. Lecka-Ambroziak A., Wysocka-Mincewicz M., Marszałek-Dziuba K. i wsp.: Premature adrenarche in children with Prader-Willi syndrome treated with recombinant human growth hormone seems to not influence the course of central puberty and the efficacy and safety of the therapy. Life (Basel), 2020; 10 (10): 237
