Leczenie żywieniowe – postępy 2010

25.07.2011

prof. dr hab. med. Bruno Szczygieł, Zakład Żywienia Człowieka Wydziału Nauki o Zdrowiu Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Skróty: ESPEN – European Society for Clinical Nutrition and Metabolism; NRS – Nutritional Risk Screening

Zaburzenia odżywiania i ich następstwa stanowią dziś największe wyzwanie, przed którym staje ludzkość. Ocenia się, że spośród około 7 miliardów ludzi zamieszkujących Ziemię 1/3 jest niedożywionych, 1/3 prawidłowo odżywionych, a 1/3 ma nadwagę i otyłość. Tak więc 2/3 ludności cierpi na zaburzenia odżywiania, które niezależnie od tego czy są następstwem ujemnego (niedożywienie), czy dodatniego (przeżywienie) bilansu energetycznego pogarszają jakość życia i są bezpośrednią przyczyną licznych chorób, których leczenie pochłania miliardy euro rocznie.¹ Ostatnie lata przyniosły niebywały rozwój zweryfikowanych klinicznie metod badań przesiewowych umożliwiających wczesne rozpoznanie związanych z chorobą zaburzeń odżywiania. Jednak ciągle brakuje optymalnych, powszechnie akceptowanych definicji dla poszczególnych rodzajów i stopni zaburzeń odżywiania uwzględniających patofizjologię, następstwa i podstawy terapeutyczne.

Wybrane treści dla pacjenta

Zespół policystycznych jajników (PCOS) PCOS może być dziedziczny oraz może występować u kobiet, u których doszło do nadmiernej ekspozycji na hormony męskie w życiu płodowym. Zwiększone ryzyko pojawienia się zaburzeń obserwuje się u kobiet z nadwagą lub otyłych, prowadzących niezdrowy tryb życia, u których wcześnie rozpoczął się proces dojrzewania.
Niedożywienie u chorych na POChP U chorych na POChP problemem może być zarówno otyłość, jak i niedożywienie. Niedożywienie występuje znacznie częściej u chorych na zaawansowaną POChP, występuje u 30–60% hospitalizowanych pacjentów z POChP. Najbardziej rozpowszechnioną formą niedożywienia wśród chorych jest niedożywienie białkowo-energetyczne, które charakteryzuje się zbyt małym spożyciem produktów bogatych w białko i energię. Badania wskazują na gorszą czynność układu oddechowego u chorych z niedożywieniem niż chorych otyłych.
Zespół krótkiego jelita Zespół krótkiego jelita to stan po wycięciu lub wyłączeniu z pasażu pokarmu części lub całego jelita cienkiego, prowadzący do tak znacznego zmniejszenia wchłaniania, że odżywianie drogą przewodu pokarmowego nie pozwala na utrzymanie stanu zdrowia pacjenta. W leczeniu stosuje się przede wszystkim żywienie pozajelitowe w domu.
Dieta w leczeniu otyłości i towarzyszącej jej insulinooporności U chorych z nadwagą i otyłością nadmiar tkanki tłuszczowej trzewnej stanowi przyczynę rozwoju insulinooporności. Konsekwencją otyłości i insulinooporności może być rozwój zaburzeń gospodarki węglowodanowej (stan przedcukrzycowy i cukrzyca typu 2). Są one powikłaniami metabolicznymi otyłości, a ryzyko ich rozwoju zwiększa się wraz ze wzrostem wskaźnika BMI. Z kolei prawidłowo zbilansowana dieta stanowi podstawę leczenia otyłości oraz prewencji i leczenia jej powikłań metabolicznych.
Dieta niskowęglowodanowa w wybranych jednostkach chorobowych Diety niskowęglowodanowe bywają postrzegane jako remedium na liczne dolegliwości zdrowotne, w tym walkę z nadmiarem kilogramów zdeponowanych w postaci zapasowej tkanki tłuszczowej. W takich modelach żywieniowych udział energii z węglowodanów ulega ograniczeniu na korzyść zarówno tłuszczów, jak i białka, a proporcje makroskładników diety są na ogół indywidualne i zależne od licznych czynników.
Dieta w zespole metabolicznym Badania naukowe potwierdzają korzyści wynikające ze stosowania diety śródziemnomorskiej u pacjentów z zespołem metabolicznym. Okazuje się, że wywiera ona korzystny wpływ na typowe składowe tego zespołu.
Polineuropatie Mianem polineuropatii określa się zespół objawów wynikających z uszkodzenia wielu nerwów obwodowych. Do najczęstszych przyczyn polineuropatii należą: cukrzyca, nadużywanie alkoholu, choroby genetyczne, procesy autoimmunologiczne i zapalne, niedożywienie, leki, choroby endokrynologiczne, toksyny, choroby nowotworowe.