Kiedy w Europie uderzył SARS-CoV-2, niemal wszystkie kraje wprowadzały ostre lockdowny. Szwedzi poszli inną drogą: miękkie rekomendacje, niewielkie – w porównaniu z innymi krajami – obostrzenia. Działała więc gastronomia, dzieci chodziły do szkoły. Na początku pandemii brak zabezpieczenia grup wysokiego ryzyka spowodował wysoki współczynnik zgonów z powodu COVID-19. Szwecja jest jednak krajem, który może się pochwalić jednym z najniższych w Europie współczynników nadumieralności.
Fot. Adobe Stock
Komisja Europejska opublikowała niedawno wspólne z OECD raporty na temat stanu zdrowia społeczeństw oraz sytuacji systemów opieki zdrowotnej w poszczególnych krajach UE oraz Islandii i Norwegii. To kopalnia wiedzy na temat tego, jak w poszczególnych krajach zorganizowana jest opieka zdrowotna i jakie to daje rezultaty. Raport poświęcony Szwecji pozwala też zrozumieć, czemu pomimo braku twardych restrykcji Szwedzi pozostają jednym z najzdrowszych społeczeństw na świecie – także w czasie pandemii.
Dobry punkt startowy
Można powiedzieć, że kiedy zaczęła się pandemia, Szwedzi mieli wysoki kapitał początkowy – przed 2019 r. oczekiwana długość życia w momencie urodzenia należała do najwyższych w świecie – powyżej 83 lat (w Polsce nieco powyżej 75 lat). Szwecja może nadal się pochwalić jednym z niższych w Europie wskaźników rozpowszechnienia palenia tytoniu, niższym niż średnia europejską poziomem konsumpcji alkoholu i jednym z najwyższych wskaźników aktywności fizycznej.
Jednocześnie poziom wydatków publicznych na system opieki zdrowotnej jest jednym z najwyższych w Europie (trzecie miejsce; Polska – czwarte od końca). Poza tym aż 85 proc. wydatków na zdrowie to wydatki publiczne; w Polsce to 72 proc. O ile w Polsce aż połowa zgonów to te, których przyczynami są czynniki ryzyka takie jak spożycie alkoholu, palenie tytoniu, otyłość czy zbyt mała aktywność fizyczna, o tyle w Szwecji wskaźnik tzw. zgonów do uniknięcia (dzięki ograniczeniu czynników ryzyka oraz interwencjom terapeutycznym) należał (i nadal należy) do najniższych w Europie. Szwecja ma też jeden z najwyższych wskaźników liczby profesjonalistów medycznych przypadających na 100 tysięcy mieszkańców – Polska zaś jeden z najniższych.
Szwedzka droga w pandemii – podjęte działania
Kiedy poszczególne kraje zamykały niemal wszystkie aktywności społeczne, szwedzki rząd apelował do swoich obywateli, by zostawali w domu, jeśli mają jakiekolwiek objawy choroby, utrzymywali dystans zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz, myli ręce, a osobom starszym i schorowanym zalecono unikanie jakichkolwiek kontaktów. Oto przykłady innych działań podjętych, by walczyć z pandemią:
- Zakazano publicznych zgromadzeń powyżej 500 osób, potem ten limit zmniejszono do 50 do 1 listopada 2020 r. Od 24 listopada 2020 r. wprowadzono zakaz organizowania wydarzeń powyżej 8 osób.
- Aby odciążyć podstawową opiekę zdrowotną, rząd pozwolił, by nie trzeba było udawać się po zwolnienie lekarskie w razie objawów choroby.
- Przez cały czas działała gastronomia; można było z niej jednak korzystać jedynie w celu zjedzenia posiłku czy picia przy stole. Zakazano serwowania alkoholu po 22.00, potem po 20.00.
- Od 31 marca 2020 r. do 1 października 2020 r. zakazano odwiedzania starszych osób w domach opieki.
- Zalecano nauczanie zdalne na studiach, potem także w szkołach dla uczniów powyżej 16 roku życia. Okresowa nauka zdalna była wprowadzona w szkołach w Sztokholmie także dla uczniów w wieku 13-15 lat. Generalnie jednak dzieci i młodsza młodzież przez cały czas pandemii chodziła do szkoły.
- Władze sanitarne w Szwecji po przeglądzie dostępnych badań uznały, że maseczki nie są skutecznym sposobem blokowania rozprzestrzeniania się SARS-CoV-2, w związku z czym praktycznie nie było obowiązku ich noszenia (przez pewien czas wprowadzono obowiązek zakładania maseczek w transporcie publicznym w godzinach szczytu).
- Zachęcano do pracy zdalnej.
- W szybkim tempie rozszerzono bazę szpitalną.
