Minuta medycznej prasówki – 06.07.2018

06.07.2018

Nasi redaktorzy polecają lekturę najciekawszych artykułów, które ukazały się ostatnio w prasie medycznej.

Wszystko o prokalcytoninie

Entuzjazm, z jakim podchodzi się do oznaczania prokalcytoniny (PCT), wskazuje na silne przekonanie o klinicznej wartości tego badania. Niemniej jednak fakt, że mimo licznych badań nadal tej wartości nie potwierdzono, wskazuje na trudności w określeniu sytuacji klinicznych, w których oznaczenie PCT odgrywa ważną rolę. Poniżej prezentujemy wybór niedawno opublikowanych danych dotyczących oznaczania PCT.

Skuteczność i bezpieczeństwo oznaczania PCT w zmniejszaniu śmiertelności w sepsie i wstrząsie septycznym

Andriolo B.N., Andriolo R.B., Salomao R., Atallah Á.N.: Effectiveness and safety of procalcitonin evaluation for reducing mortality in adults with sepsis, severe sepsis or septic shock. Cochrane Database Syst. Rev., 2017 Jan 18; 1: CD010959. doi: 10.1002/14651858.CD010959.pub2. Review. PubMed PMID: 28099689

Korzyści z wykonywania oznaczeń PCT w surowicy w postępowaniu u pacjentów z ciężkimi zakażeniami (sepsą i wstrząsem septycznym) nie są jednoznaczne.

Do metanalizy Cochrane włączono 10 badań, którymi objęto ponad 1200 pacjentów. Autorzy podkreślają, że przedstawione dane były niskiej jakości (mała wiarygodność wyników), a podczas najdłuższej obserwacji nie wykazano istotnych statystycznie różnic w zakresie śmiertelności w badanych grupach. Szacowano, że śmiertelność była mniejsza w grupie, w której oznaczano PCT, niż w grupie, w której nie oznaczano PCT (21,6% vs 26,1%). Zaobserwowany średni czas antybiotykoterapii na osobę był o 1,28 dnia krótszy w grupie, w której oznaczano PCT, niż w grupie, w której PCT nie oznaczano.

PCT w rozpoczynaniu lub kończeniu antybiotykoterapii w ostrych zakażeniach dróg oddechowych

Schuetz P., Wirz Y., Sager R. i wsp.: Procalcitonin to initiate or discontinue antibiotics in acute respiratory tract infections. Cochrane Database Syst. Rev. 2017 Oct 12; 10: CD007498. doi: 10.1002/14651858.CD007498.pub3. Review. PubMed PMID: 29025194

W metanalizie uwzględniono dane z badań oceniających oznaczanie PCT u pacjentów z obrazem klinicznym ostrego zakażenia dróg oddechowych i zasugerowano, że oznaczanie PCT w tej grupie przynosi znaczne korzyści.

Autorzy otrzymali dane dotyczące ponad 6700 pacjentów biorących udział w 26 badaniach klinicznych. Oznaczenie stężenia PCT było wykorzystywane do podejmowania decyzji o rozpoczęciu antybiotykoterapii w ramach podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), szpitalnego oddziału ratunkowego (SOR) lub oddziałów szpitalnych i kontynuacji antybiotykoterapii w leczeniu szpitalnym, w tym na oddziałach intensywnej terapii.

Ryzyko zgonu wynosiło 8,6% w grupie, w której oznaczano PCT, w porównaniu z 10% w grupie kontrolnej (iloraz szans [OR]: 0,83, 95% CI: 0,70–0,99). Czas trwania antybiotykoterapii wynosił 5,7 dnia w grupie, w której oznaczano PCT, w porównaniu z 8,1 dnia w grupie kontrolnej. Autorzy wysunęli ogólny wniosek, że oznaczanie PCT w ostrych zakażeniach dróg oddechowych jest korzystne, ale wskazują też, że należy rozważyć lokalne koszty oraz model antybiotykoterapii.

Antybiotykoterapia stosowana na podstawie oznaczenia PCT w zakażeniach dolnych dróg oddechowych

Huang D.T., Yealy D.M., Filbin M.R. i wsp.; ProACT Investigators: Procalcitonin-Guided Use of Antibiotics for Lower Respiratory Tract Infection. N. Engl. J. Med., 2018 May 20. doi: 10.1056/NEJMoa1802670 [Epub ahead of print] PubMed PMID: 29781385

Wynik oznaczenia PCT przedstawiony lekarzom mającym wątpliwości co do rozpoczęcia antybiotykoterapii u pacjentów, którzy zgłosili się na SOR z podejrzeniem zakażenia dolnych dróg oddechowych, nie przynosił zauważalnych korzyści.

Badaniem objęto ponad 1600 pacjentów przyjętych na SOR w dużych ośrodkach medycznych w Stanach Zjednoczonych. Nie odnotowano różnic między grupą, w której oznaczono PCT, a grupą kontrolną w zakresie średniej długości stosowania antybiotyków (4,2 dnia vs 4,3 dnia do 30. dnia leczenia), odsetka pacjentów, którym zlecono antybiotyk na SOR (34,1% vs 38,7%) lub odsetka zgonów (1,9% vs 1,2%).

Autorzy podkreślają, że u większości pacjentów ostatecznie ustalono rozpoznanie astmy (u blisko 40%), przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (u blisko 32%), ostrego zapalenia oskrzeli (u około 25%) oraz pozaszpitalnego zapalenia płuc (tylko u około 20%). Zauważyli także, że kiedy nie egzekwowano przestrzegania zasad badań (np. silne zalecenie, aby nie stosować antybiotyków przy stężeniu PCT <0,1 microg/l oraz zalecenie, aby ich nie stosować, jeśli stężenie PCT wynosi 0,1–0,25 microg/l), faktyczne postępowanie dalece odbiegało od sugerowanego (lekarze przestrzegali zaleceń w około 2/3 przypadków). W dodatku decyzja, aby nie rozpoczynać antybiotykoterapii na SOR, mogła być uchylona w czasie późniejszej obserwacji w ramach POZ.
Według autorów przedstawienie wyników badań dotyczących PCT oraz edukacja w zakresie ich interpretacji w opisanych sytuacjach klinicznych nie przyniosły żadnych efektów.

Zobacz także

Profesor Andrzej Szczeklik

Profesor Kliniki Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, pisarz eseista i filozof medycyny, wiceprezes Polskiej Akademii Umiejętności, animator Akademii Młodych "PAUeczka Akademicka".