Minuta medycznej prasówki – 12.10.2018

10.10.2018

Nasi redaktorzy polecają lekturę najciekawszych artykułów, które ukazały się ostatnio w prasie medycznej.

Brak korzyści ze stosowania aspiryny u osób starszych bez choroby układu sercowo-naczyniowego

McNeil J.J., Nelson M.R., Woods R.L. i wsp.; ASPREE Investigator Group: Effect of Aspirin on All-Cause Mortality in the Healthy Elderly. N. Engl. J. Med., 2018 Sep 16. doi: 10.1056/NEJMoa1803955 [Epub ahead of print] PubMed PMID: 30221595 McNeil J.J., Wolfe R., Woods R.L. i wsp.; ASPREE Investigator Group: Effect of Aspirin on Cardiovascular Events and Bleeding in the Healthy Elderly. N. Engl. J. Med., 2018 Sep 16. doi: 10.1056/NEJMoa1805819 [Epub ahead of print] PubMed PMID: 30221597 McNeil J.J., Woods R.L., Nelson M.R. i wsp.; ASPREE Investigator Group: Effect of Aspirin on Disability-free Survival in the Healthy Elderly. N. Engl. J. Med., 2018 Sep 16. doi: 10.1056/NEJMoa1800722 [Epub ahead of print] PubMed PMID: 30221596

Pacjenci w starszym wieku bez choroby układu sercowo-naczyniowego i demencji lub niepełnosprawności nie odnoszą korzyści z regularnego przyjmowania kwasu acetylosalicylowego (ASA). W latach 2010–2014 >19 100 samodzielnie mieszkających i niewymagających stałej opieki dorosłych bez chorób układu sercowo-naczyniowego włączono do badania, w ramach którego otrzymywali oni ASA w dawce 100 mg lub placebo raz na dobę.

Po okresie obserwacji (mediana 4,7 roku) ryzyko zgonu z jakiejkolwiek przyczyny wynosiło 12,7/1000 osobolat w grupie przyjmującej ASA oraz 11,1/1000 osobolat w grupie otrzymującej placebo (5,9% vs 5,2%, hazard względny [HR]: 1,14; 95% CI: 1,01–1,29). Różnica ta była związana z nieoczekiwanie większym ryzykiem zgonu spowodowanego nowotworem złośliwym w grupie przyjmującej ASA – 1,6 dodatkowych zgonów na 1000 osobolat (3,1% vs 2,3%; HR: 1,32; 95% CI: 1,10–1,56).

W tym samym okresie ryzyko wystąpienia choroby układu sercowo-naczyniowego wynosiło 10,7/1000 osobolat w grupie stosującej ASA vs 11,3/1000 osobolat w grupie otrzymującej placebo (4,7% vs 4,9%; HR: 0,95; 95% CI: 0,83–1,08). Ryzyko poważnego krwawienia wynosiło odpowiednio 8,6 vs 6,2/1000 osobolat (3,8% vs 2,8%). Nie odnotowano różnic w zakresie odsetka trwałej fizycznej niepełnosprawności (1,8% vs 2,2%; dodatkowy punkt końcowy) oraz w zakresie ryzyka zgonu z jakiejkolwiek przyczyny, demencji lub trwałej niepełnosprawności fizycznej (9,7% vs 9,5%; HR: 1,01; 95% CI: 0,92–1,11; główny punkt końcowy).

Ogólnie wyniki te wskazują na brak jednoznacznej korzyści ze stosowania ASA u zdrowych dorosłych w starszym wieku bez choroby układu sercowo-naczyniowego.

Profilaktyczne stosowanie aspiryny u chorych na cukrzycę

ASCEND Study Collaborative Group: Effects of Aspirin for Primary Prevention in Persons with Diabetes Mellitus. N. Engl. J. Med. 2018 Aug 26. doi: 10.1056/NEJMoa1804988 [Epub ahead of print] PubMed PMID: 30146931

Czy chorzy na cukrzycę powinni przyjmować profilaktycznie kwas acetylosalicylowy (ASA)? Przez ponad 7,4 roku >15 400 chorych na cukrzycę bez choroby układu sercowo-naczyniowego w wywiadzie otrzymywało ASA w dawce 100 mg lub placebo raz na dobę. Średni wiek pacjentów w obu grupach wynosił 63 lata.

Częstość występowania zdarzeń naczyniowych w grupie stosującej ASA, w porównaniu z grupą otrzymującą placebo, wynosiła: dla udaru niedokrwiennego mózgu niezakończonego zgonem 2,6% vs 3%; dla przemijającego napadu niedokrwienia mózgu (TIA) 2,2% vs 2,5%; dla zawału serca niezakończonego zgonem 2,5% w obu grupach. Częstość występowania jakiegokolwiek poważnego zdarzenia naczyniowego lub rewaskularyzacji wynosiła odpowiednio 10,8% vs 12,1% (ryzyko względne [RR]: 0,88; 95% CI: 0,80–0,97).

Krwawienie sklasyfikowane jako poważne częściej występowało w grupie stosującej ASA niż w grupie otrzymującej placebo (odpowiednio 4,1% vs 3,2%), z czego krwawienie wewnątrzczaszkowe wystąpiło odpowiednio u 0,7% vs 0,6% pacjentów, a poważne krwawienie z przewodu pokarmowego odpowiednio u 1,8% vs 1,3% pacjentów. Nie odnotowano różnic w zakresie częstości występowania nowotworów złośliwych przewodu pokarmowego i wszystkich rodzajów nowotworów złośliwych.

Według autorów te wyniki pokazują bilans ryzyka i korzyści związanych ze stosowaniem ASA u chorych na cukrzycę.

Porównanie dwóch strategii przetaczania krwi podczas operacji serca – restrykcyjnej i liberalnej

Mazer C.D., Whitlock R.P., Fergusson D.A. i wsp.; TRICS Investigators and Perioperative Anesthesia Clinical Trials Group: Six-Month Outcomes after Restrictive or Liberal Transfusion for Cardiac Surgery. N. Engl. J. Med., 2018 Aug 26. doi: 10.1056/NEJMoa1808561 [Epub ahead of print] PubMed PMID: 30146969

Badanie obejmowało >5200 pacjentów poddanych operacji kardiochirurgicznej, których przyporządkowano do grupy, w której stosowano liberalną strategię przetaczania krwi (wartość progowa dla przetoczenia 9,5 g/dl), lub do grupy, w której stosowano strategię restrykcyjną (wartość progowa dla przetoczenia 7,5 g/dl).

Po 6-miesięcznym okresie obserwacji do zgonu doszło u 6,4% pacjentów w grupie, w której stosowano strategię liberalną, w porównaniu z 6,2% pacjentów z grupy, w której stosowano strategię restrykcyjną. Udar wystąpił odpowiednio u 3,3% i 4% pacjentów, niewydolność nerek u 4,2% vs 3,9%, a zawał serca u 7,3% pacjentów w obu grupach. Różnice pomiędzy poszczególnymi parametrami nie były istotne statystycznie, podobnie jak różnice między złożonymi punktami końcowymi tych badań.

Wybrane treści dla pacjenta
  • Astma aspirynowa
  • Astma ciężka (oporna na leczenie)
  • Próba prowokacyjna z kwasem acetylosalicylowym
  • Aspiryna (kwas acetylosalicylowy) a karmienie piersią

Profesor Andrzej Szczeklik

Profesor Kliniki Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, pisarz eseista i filozof medycyny, wiceprezes Polskiej Akademii Umiejętności, animator Akademii Młodych "PAUeczka Akademicka".