Jakie jest ryzyko działań niepożądanych wGKS u dziecka z zapaleniem oskrzeli?

Odpowiedź

prof. dr hab. n. med. Henryk Mazurek
Klinika Pneumonologii i Mukowiscydozy Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Rabce-Zdroju

Ryzyko działań niepożądanych krótkiej, pojedynczej kuracji wGKS w niedużej dawce jest minimalne, bliskie zera. W takiej sytuacji można się przede wszystkim obawiać działań miejscowych, zmiany flory w obrębie jamy ustnej (w tym ryzyka pojawienia się Candida albicans) lub chrypki. Jest także mało prawdopodobne, że jednorazowa krótka kuracja nawet dość dużą dawką będzie się wiązać z ryzykiem wystąpienia działań systemowych.

Takie ryzyko może się jednak pojawić w przypadku częstego powtarzania lub przedłużania podobnego leczenia. Przeprowadzono badanie, w którym inny wGKS podawany w dużej dawce epizodycznie przez 7 dni wiązał się m.in. z zahamowaniem wzrastania u dzieci. Obserwuje się tendencję do nadużywania wGKS w infekcyjnych zapaleniach dróg oddechowych (dzieci otrzymują takie leki niekiedy przez wiele tygodni lub miesięcy). Niestety w przypadku okresowego powtarzania terapii wGKS w dużej dawce lub ich przewlekłego podawania w mniejszej dawce pojawia się również ryzyko działań systemowych, takich jak zahamowanie wzrastania, zwiększenie lub zmniejszenie masy ciała. Rzadziej obserwowane działania systemowe to zaburzenia gospodarki węglowodanowej i zmniejszenie gęstości mineralnej kości. Z tych powodów jestem zwolennikiem unikania niepotrzebnego podawania wGKS, na przykład dzieciom z zapaleniem oskrzeli przebiegającym bez obturacji.

Ostre zapalenie oskrzeli ustępuje samoistnie. Organizm doskonale sobie radzi z wirusem, a objawy nawet bez leczenia mijają po kilku–kilkunastu dniach. W takiej sytuacji, stosując dowolne leki (np. wGKS) lub metody, bardzo łatwo odnieść mylne wrażenie skuteczności takiego postępowania, a widząc naturalną poprawę, rodzice uznają za konieczne sięganie po nie podczas następnego epizodu kaszlu.

W astmie, która wpływa na wydolność dziecka i jego rozwój, korzyści z leczenia wGKS zdecydowanie przeważają potencjalne ryzyko. Jednak i w tym przypadku należy pamiętać o stosowaniu najmniejszej skutecznej dawki. Natomiast jeżeli nie udowodniono ewidentnych korzyści (jak w izolowanym kaszlu), dominuje ryzyko działań niepożądanych.