Komentarz do Deklaracji z Great Barrington i Memorandum Johna Snowa - strona 2

Po czwarte: masowy napływ objawowych zakażonych do placówek ochrony zdrowia spowodowałby niewyobrażalne obciążenie fizyczne i psychiczne personelu medycznego; należałoby liczyć się z syndromem wypalenia zawodowego z powodu doświadczanej traumy w wyniku konieczności wykonywania medycyny katastrof, a także ze zwiększoną zachorowalnością i zgonami z powodu COVID-19 wśród pracujących w ochronie zdrowia⁹.

Wielu autorów podkreśla, że dokładne zdefiniowanie, kto jest zagrożony ciężkim przebiegiem choroby jest trudne i wymaga dalszych badań⁴. Wiadomo jednak, że ryzyko to dotyczy nie tylko osób starszych. W badaniu Clarke’a i wsp. wykazano, że 1,7 miliarda (UI 1,0-2,4) osób, 22% (UI 15-28) światowej populacji, ma co najmniej jeden podstawowy czynnik ryzyka, który naraża je na zwiększone ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19, jeśli ulegnie zakażeniu (od <5% osób w wieku poniżej 20 lat do >66% osób w wieku 70 lat lub starszych); szczególnie duże ryzyko występuje w przebiegu przewlekłej choroby nerek, cukrzycy, chorób układu krążenia i przewlekłych chorób układu oddechowego¹⁰. Oszacowano również, że 349 milionów (186–787) osób (4% światowej populacji) jest narażonych na bardzo duże ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19 i wymagałoby przyjęcia do szpitala w przypadku zakażenia (od <1% osób w wieku poniżej 20 lat do około 20% osób w wieku 70 lat lub starszych). Odsetek ludności o zwiększonym ryzyku jest najwyższy w krajach o starszej populacji, krajach afrykańskich o wysokim rozpowszechnieniu HIV/AIDS oraz w małych krajach wyspiarskich o wysokiej częstości występowania cukrzycy; odsetek osób wymagających szczególnego traktowania stanowi nawet 30% populacji w tych regionach (8). Jak pokazuje raport Polskiej Akademii Nauk w Polsce mamy wysoki odsetek (18,1%) osób 65+, które nie są w dobrej kondycji zdrowotnej; w wieku 30–40 lat przeciętna liczba chorób przewlekłych przypadających na 1 osobę wynosi 0,8, w wieku 41–50 lat – 1,4, w wieku 51–60 lat 2,3, w wieku 61–70 lat – 4,4, zaś w wieku powyżej 70 lat – aż 4,1¹¹.

Dodatkowo, niezmiernie ważnym argumentem obalającym zasadność strategii proponowanej w Deklaracji z Great Barrington jest fakt, że na obecnym etapie rozwoju pandemii nie możemy jednoznacznie określić, kto, w jakim stopniu i jak długo, może ucierpieć z powodu odległych następstw COVID-19^4,7,11; należy jednak przyjąć, że istnieje ryzyko wystąpienia takich efektów. Do najczęściej wymienianych potencjalnych skutków choroby należą: zwłóknienie płuc, rozstrzenie oskrzeli, choroby naczyń płucnych i ogólnoustrojowych, przewlekłe zmęczenie, sarkopenia i choroby dotyczące ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego. W świetle obecnych badań nie można wykluczyć, że również młode osoby, które zakażenie SARS-Cov-2 przejdą bezobjawowo lub u których COVID-19 będzie miał stosunkowo łagodny charakter, nie doświadczą konsekwencji zakażenia w dłuższej perspektywie.

Poza tym, długotrwała izolacja dużego odsetka populacji, jakim są osoby starsze jest praktycznie niemożliwa i wysoce nieetyczna; dla przykładu w Polsce populacja osób po 60. roku życia wynosi około 9,4 miliona, co stanowi prawie 25% populacji całego kraju. Dowody empiryczne z wielu innych krajów pokazują, że nie jest możliwe ograniczenie niekontrolowanych ognisk do określonych części społeczeństwa. Takie podejście grozi również dalszym pogłębianiem nierówności społeczno-ekonomicznych i dyskryminacji strukturalnej, które już zostały obnażone przez pandemię.

Dla epidemiologa najistotniejszym przesłaniem omawianego memorandum jest wyraźny przekaz, że choć szczególne wysiłki na rzecz ochrony najsłabszych są w tej epidemii niezbędne, muszą one iść w parze z wielotorowymi strategiami na poziomie populacji. Należą do nich: kompleksowe systemy znajdowania, testowania i izolowania chorych objawowych (wariant minimalny) oraz ich bezobjawowych kontaktów (wariant optymalny) poddawanych skutecznej kwarantannie. Również inne skuteczne środki, które hamują i kontrolują transmisję, jak stosowanie masek ochronnych, utrzymywanie dystansu społecznego, unikanie zgromadzeń, częsta dezynfekcja rąk, muszą być szeroko wdrażane, a ich stosowanie – konsekwentnie egzekwowane.