Pandemia pokazała, jak ważna jest skuteczna i szybka walka z dezinformacją. Czechy od dawna zaniedbują ten problem, czego skutki są teraz widoczne – pisze Lukáš Hendrych z EURACTIV.cz.
Premier Czech Andrej Babiš. Fot. Miloslav Hamřík / Pixabay
Obecnie – bardziej niż kiedykolwiek wcześniej – jasne jest, że jeśli państwo nie potrafi poradzić sobie z kampaniami dezinformacyjnymi w internecie oraz fake newsami szerzącymi się w mediach społecznościowych, fałszywe informacje będą w dużym stopniu wpływać na opinię publiczną.
Tak właśnie działo się w Czechach w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy. W miarę jak pogarszała się sytuacja pandemiczna, na sile przybierały kampanie dezinformacyjne w mediach społecznościowych.
Z tego powodu pojawiło tak wiele nieprawdziwych informacji na temat pandemii COVID-19, szczepionek oraz wskaźników śmiertelności. Wielu Czechów uważa, że pandemia jest kłamstwem, szczepienia to sposób, by kontrolować ludzi, a statystyki zgonów są fikcyjne lub manipulowane.
– Nie ma wątpliwość co do szkodliwych skutków dezinformacji, zwłaszcza podczas pandemii koronawirusa. Jest wiele fałszywych informacji dotyczących zapobiegania COVID-19 oraz takich, które napędzają nienawiść w stosunku do innych osób. Doświadczamy też cyberprzestępczości i oszustw konsumenckich – powiedział w rozmowie z EURACTIV.cz Jan Lipavský, członek komisji ds. zagrożeń hybrydowych czeskiego parlamentu.
– To z kolei, poza stwarzaniem bezpośrednich negatywnych skutków, wpływa na obniżone zaufanie obywateli do instytucji. Ta nieufność może być nadużywana przez różne podmioty i w rezultacie stać się zagrożeniem dla demokracji – dodał Lipavský.
Niewystarczająca komunikacja rządu
Według Dominika Presla, eksperta w dziedzinie dezinformacji, komunikacji strategicznej oraz propagandy Stowarzyszenia na rzecz Spraw Międzynarodowych (AMO), pomimo że szkodliwy wpływ dezinformacji wydaje się oczywisty, potrzeba więcej badań empirycznych.
– Niestety, brakuje nam wystarczającej ilości danych na ten temat. Potrzebujemy więcej badań naukowych, które określiłyby np. związek między dezinformacją na temat szczepionek i tendencją do rezygnacji z zaszczepienia się – tłumaczy Presl.
– Chociaż preparaty są oficjalnie autoryzowane, a testy udowadniają brak ich szkodliwości, prawdopodobnie ok. 40 proc. populacji nie zdecyduje się na przyjęcie szczepionki. Uważam, że to irracjonalne zachowanie jest w dużym stopniu spowodowane „infodemią”, z którą mierzy się teraz Republika Czeska. Poziom strachu jest całkowicie niedorzeczny w stosunku do ryzyka wynikającego z zaszczepienia się – podkreślił ekspert AMO.
Jak powinniśmy walczyć z dezinformacją? – to pytanie zadaje sobie teraz wiele państw. Eksperci znają odpowiedź.
– Obecnie najskuteczniejszym sposobem na walkę z dezinformacją jest aktywna komunikacja rządowa. Na środki zapobiegawcze, takie jak budowanie odporności, jest za późno, gdy już znajdujemy się w sytuacji kryzysu – ostrzegł Presl i dodał, że „w Czechach niestety niemal nie istnieje komunikacja rządowa ukierunkowana na dezinformację.
Mimo wielomiesięcznych zapowiedzi rządu, nie stworzono ani jednej kampanii walki z nieprawdziwymi informacjami czy kampanii promującej szczepienia.
Bez planu i koordynacji
Jan Lipavský podziela ten pogląd, podkreślając, że rządowi Czech brakuje zarówno koordynacji, jak i planowania strategicznego w tym zakresie. – Trudno wskazać słabe strony planu, który nie istnieje. Największą wadą działań rządowych jest brak spójności i koordynacji, co skutkuje załamaniem zaufania społecznego dla rządu – powiedział poseł opozycji.
– Kryzys pandemiczny jest przykrym przykładem porażki w walce z dezinformacją na wielu polach – począwszy od tłumaczenia zasadności środków podejmowanych przeciwko rozprzestrzenianiu się koronawirusa, do zwalczania mitów na temat COVID-19 oraz szczepień – dodał Lipavský.
