Depresja w czasie pandemii COVID-19 - strona 2

19.08.2020
prof. Zainab Samaan, Katedra Psychiatrii i Neuronauk Behawioralnych, McMaster University, Kanada
prof. Roman Jaeschke, McMaster University, Kanada

Leczenie depresji zależy od jej ciężkości. Jak Pan wspomniał, wyróżniamy depresję o łagodnym, umiarkowanym i ciężkim nasileniu. Jeśli uznamy, że mamy do czynienia z epizodem depresyjnym trwającym co najmniej 2 tygodnie, z objawami, które wymieniliśmy, to o jego nasileniu decyduje liczba obserwowanych symptomów – w przypadku łagodnego epizodu są to 2 objawy, umiarkowanego – 3, a ciężkiego – 4, 5 lub więcej. Istotny jest również stopień upośledzenia funkcjonowania. Bywa, że to ten ostatni objaw tak naprawdę determinuje ocenę ciężkości choroby.

Musimy pamiętać, że w zależności od ciężkości i kontekstu depresja może się wiązać z dużą śmiertelnością z powodu samobójstw. I to jest największy czynnik ryzyka. Należy też uwzględnić wpływ choroby na funkcjonowanie społeczne. Depresja może na przykład prowadzić do przerwania kariery zawodowej, zaniedbania obowiązków rodzinnych czy rozpadu związków.

Leczenie zależy od ciężkości choroby i zwykle łączy kilka podejść. Nie można przy tym mówić, że któreś z nich jest lepsze, a któreś gorsze. Na leczenie depresji przeważnie składa się psychoterapia, farmakoterapia oraz inne formy wsparcia społecznego.

Ich efektywność zazwyczaj oceniamy na podstawie badań. Naszym „złotym standardem” są badania z randomizacją, opieramy się też na metaanalizach.

Ocena efektywności w psychiatrii to nie lada wyzwanie. Nie pomaga fakt, że wiele badań przeprowadza się na małej liczbie uczestników, podczas gdy depresja, jak sam Pan zauważył, jest bardzo powszechną chorobą, a ostatnio objawy depresyjne obserwuje się u naprawdę dużej liczby osób. Do badań kwalifikuje się w większości osoby bez chorób współistniejących, okresy obserwacji są krótkie, a efekty mierzy się ilościowo, np. na podstawie skali, która pozwala ocenić, na ile objawy ustąpiły.

Dlatego efektywność i skuteczność w pewnym stopniu zależą od rodzaju przeprowadzonych badań, badanej populacji oraz długości okresu obserwacji. Na przykład duża część badań porównujących psychoterapię i stosowanie antydepresantów wskazuje na porównywalną skuteczność obu tych metod leczenia w łagodzeniu objawów depresji i uzyskiwaniu remisji. Przy czym należy pamiętać, że to 2 różne parametry. W depresji złagodzenie objawów oznacza, że zmniejszamy ich liczbę i nasilenie, ale nie eliminujemy ich zupełnie. Natomiast pacjent będący w remisji nie ma już klinicznej depresji, a jego objawy, opisywane według obowiązujących kryteriów diagnostycznych, plasują się poniżej dolnej granicy skali. Dobry przegląd systematyczny badań na ten temat opublikowano np. w „British Medical Journal” (BMJ), o ile dobrze pamiętam w 2015 r. Porównano w nim psychoterapię, a dokładniej terapię poznawczo-behawioralną (CBT) i farmakoterapię. Do analizy wybrano leki przeciwdepresyjne drugiej generacji, czyli nowe antydepresanty, a nie starsze, trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne. Stwierdzono, że obie metody dawały porównywalne efekty w zakresie remisji i zmniejszania nasilenia objawów.

Nasuwa się więc pytanie, czy w takim razie farmakoterapia jest lepsza niż placebo i czy psychoterapia jest lepsza niż jej brak?

To bardzo dobre pytanie, bo w badaniach dotyczących zdrowia psychicznego placebo cechuje duży odsetek odpowiedzi. W tym kontekście stosowanie placebo nie oznacza braku jakiejkolwiek terapii. Na przykład, jeżeli w badaniach oceniających psychoterapię bierze udział osoba, która jest w relacji z badaczem albo zespołem, to nawet jeśli należy do grupy bez czynnego leczenia, i tak „coś” dostaje. Dlatego, mimo że działa tu efekt placebo, jakakolwiek interwencja jest lepsza niż placebo i lepsza niż brak jakiegokolwiek postępowania. Co do tego panuje ogólna zgoda.

To bardzo budująca informacja. Myślę, że na tym zakończymy pierwszą część spotkania. Podczas kolejnych chciałbym porozmawiać o wyborze leków przeciwdepresyjnych i farmakoterapii oraz dowiedzieć się czegoś więcej o CBT. Dziękuję za dziś i do zobaczenia wkrótce.

Ja również dziękuję.

strona 2 z 2
Aktualna sytuacja epidemiologiczna w Polsce Covid - aktualne dane

COVID-19 - zapytaj eksperta

Masz pytanie dotyczące zakażenia SARS-CoV-2 (COVID-19)?
Zadaj pytanie ekspertowi!