8.04.2021 r. Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) opublikowało raport, w którym zaproponowano definicję przypadku podejrzenia reinfekcji SARS-CoV-2. W dokumencie omówiono również aktualny stan wiedzy na temat czasu utrzymywania się odporności po przebyciu COVID-19 i omówienie wyników ankiety rozesłanej do krajów należących do Unii Europejskiej (UE) lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG).
28 stycznia 2021 r. ECDC rozesłało ankietę na temat istniejących definicji przypadków nadzoru i systemów zgłaszania ponownych zakażeń w krajach UE/EOG. Trzynaście spośród 17 krajów, które odpowiedziały na ankietę potwierdziło, że posiadają krajową definicję przypadku, z minimalnym odstępem między epizodami opisanymi według ich definicji wynoszącym od 45 do 90 dni. Różne też były praktyki identyfikowania i liczenia możliwych przypadków ponownego zakażenia SARS-CoV-2, w tym uwzględniane kryteria diagnostyczne.
Wśród 12 krajów, które udzieliły odpowiedzi, w 2020 r. łącznie odnotowano 1887 możliwych przypadków reinfekcji. Choć wydaje się, że zdarzenia ponownego zakażenia SARS-CoV-2 występują rzadko, to jednak eksperci ECDC uważają, że podane dane są zaniżone w stosunku do prawdziwej liczby reinfekcji. Poza tym zwracają uwagę, że rozpoznanie reinfekcji SARS-CoV-2 można ustalić dopiero po potwierdzeniu całkowitej eliminacji wirusa z pierwszego epizodu zakażenia, co nie jest proste w przypadku braku udokumentowanego okresu bezobjawowego oraz dostępu do sekwencjonowania wirusa. Często bowiem trudno jest jednoznacznie wykluczyć fluktuacje w wydalaniu wirusa lub możliwość otrzymania wyniku fałszywie ujemnego wynikającą ze zbyt małego stężenia wirusa. Dlatego też w celu poprawy nadzoru sanitarnego i określenia znaczenia reinfekcji na terenie UE/EOG, szczególnie w kontekście pojawiających się nowych wariantów, zaproponowano definicję przypadku podejrzenia ponownego zakażenia SARS-CoV-2, która uwzględnia czas potrzebny na wytworzenie przeciwciał neutralizujących (patrz ramka). Ma to na celu usprawnienie sprawozdawczości za pośrednictwem europejskiego systemu nadzoru TESSY (The European Surveillance System). Ustanowienie standardów raportowania reinfekcji ma znaczenie nie tylko dla określenia rzeczywistej liczby reinfekcji, ale również w kontekście krążących wariantów oraz określenia ciężkości przebiegu ponownego zakażenia. W tej chwili dane na temat ciężkości przebiegu reinfekcji SARS-CoV-2 są skąpe i sprzeczne. Natomiast potwierdzono, że warianty VOC (wzbudzające obawę – variant of concern) SARS-CoV-2 B.1.351 (wariant z RPA) i P.1 (wariant z Brazylii) – wykazują zdolność do unikania odpowiedzi immunologicznej wytworzonej wcześniejszym zakażeniem innym wariantem wirusa. Autorzy raportu ECDC uważają, że możliwe jest, iż ponowne zakażenia będą występować częściej na obszarach, na których występuje transmisja tych nowych wariantów.
Czas trwania odporności po przechorowaniu COVID-19 i ryzyko ponownego zakażenia
Potwierdzono, że po zakażeniu SARS-CoV-2 pojawia się odpowiedź immunologiczna zarówno ze strony limfocytów B, które produkują przeciwciała, w tym przeciwciała neutralizujące, jak i limfocytów T. Dane pochodzące z przeglądu systematycznego ok. 150 badań wskazują, że u osób zakażonych SARS-CoV-2:
- swoiste IgM pojawiają się przed przeciwciałami IgG i ich największe stężenie występuje między 2. a 5. tygodniem, a następnie zmniejsza się w ciągu 3–5 tygodni od pojawienia się objawów
- największe stężenie swoistych IgG występuje między 3. a 7. tygodniem po wystąpieniu objawów i utrzymuje się co najmniej 8 tygodni
- przeciwciała neutralizujące wirusa zaczyna się wykrywać w ciągu 7–15 dni od wystąpienia objawów chorobowych, następnie ich stężenie zwiększa się do 14.–22. dnia zanim osiągnie plateau, a następnie maleje
- mniejsze stężenia przeciwciał obserwuje się u osób z bezobjawowym lub łagodnym przebiegiem klinicznym COVID-19
- u >90% zakażonych dochodzi do pojawienia się swoistych przeciwciał w klasie IgG, w tym przeciwciał neutralizujących (jednak autorzy raportu zwracają uwagę, że dane pochodzą przede wszystkim z badań obserwacyjnych prowadzonych wśród pacjentów hospitalizowanych i obserwowanych przez 3 mies. po ustąpieniu objawów).
