Opracował i konsultował dr hab. n. med. Andrzej Komorowski prof. nadzw., Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
Skróty: ERAS – protokół opieki okołooperacyjnej dla poprawy wyników leczenia; MD – średnia różnic
Podsumowanie
W tej metaanalizie danych z przeglądu systematycznego porównano 2 sposoby opieki okołooperacyjnej nad chorymi na raka żołądka operowanymi planowo techniką klasyczną lub laparoskopową. Na podstawie analizy danych stwierdzono, że u chorych, u których zastosowano protokół ERAS, szybciej dochodziło do powrotu sprawności ogólnej i czynności przewodu pokarmowego, krótszy był czas do wypisu ze szpitala, a koszt leczenia niższy, większe natomiast okazało się ryzyko ponownego przyjęcia do szpitala.Wprowadzenie: Protokół opieki okołooperacyjnej dla poprawy wyników leczenia (enhanced recovery after surgery – ERAS) zyskuje coraz więcej zwolenników wśród chirurgów. Wyniki badań z randomizacją wskazują, że ścieżka ERAS pozwala na szybszy powrót do zdrowia i wcześniejszy wypis ze szpitala bez zwiększenia ryzyka powikłań. Niemniej jednak przedmiotem dyskusji pozostaje stosowanie tego schematu u chorych po rozległych operacjach, do których należą resekcje żołądka z powodu raka. Autorzy omawianego badania postanowili odpowiedzieć na pytanie, czy schemat ERAS jest bezpieczny i skuteczny u chorych operowanych z powodu raka żołądka techniką otwartą i laparoskopową.
Pytania kliniczne: Czy stosowanie protokołu ERAS jest lepsze w porównaniu ze standardową opieką okołooperacyjną u chorych operowanych laparoskopowo lub klasycznie z powodu raka żołądka?
Populacja: 1782 chorych
Metody: przegląd systematyczny z metaanalizą wyników 18 badań klinicznych z randomizacją (randomized clinical trias – RCT), których wyniki opublikowano do grudnia 2018 roku
Kryteria włączenia: RCT porównujące stosowanie protokołu ERAS ze standardową opieką pooperacyjną nad chorymi zakwalifikowanymi do laparoskopowej lub klasycznej planowej resekcji żołądka z powodu raka tego narządu
Interwencja: protokół ERAS
Kontrola: standardowa opieka okołooperacyjna Punkty końcowe lub oceniane zmienne: czas trwania hospitalizacji; koszt leczenia; czas do oddania gazów i stolca; czas do rozpoczęcia żywienia doustnego; czas do pełnego uruchomienia; powikłania po operacji
Wyniki:
- Chorych operowano:
- laparoskopowo (8 RCT)
- techniką klasyczną (6 RCT)
- obiema technikami (3 RCT)
- w 1 RCT nie podano techniki operacji.
- Chorych poddano (i oceniono wyniki):
- obwodowej resekcji żołądka (3 RCT)
- obwodowej resekcji żołądka lub gastrektomii (4 RCT)
- resekcji żołądka obwodowej lub proksymalnej, albo gastrektomii (7 RCT).
- Stosowano różne elementy protokołu ERAS, w tym: skrócenie czasu głodzenia przed operacją, optymalizację protokołu anastezjologicznego i wczesne uruchomienie pooperacyjne.
- W grupie interwencji w porównaniu z grupą kontrolną stwierdzono:
- mniejsze ryzyko powikłań płucnych (ryzyko względne [relative risk – RR] 0,48; 95% przedział ufności [confidence interval – CI] 0,28–0,82)
- krótszy pobyt w szpitalu (średnia różnic [mean difference – MD] –1,78 dnia; 95% CI od –2,17 do –1,40)
- niższy koszt leczenia (MD –650 USD; 95% CI od –840 do –460)
- brak istotnej statystycznie różnicy pod względem całkowitego ryzyka powikłań między grupami w zakresie: zakażenia miejsca operowanego, nieszczelności zespolenia i innych powikłań pooperacyjnych
- większe ryzyko ponownego przyjęcia do szpitala (RR 2,43; 95% CI 1,09–5,43).
