Czy ponowne wystąpienie objawów IgE-niezależnego alergicznego zapalenia przewodu pokarmowego (np. FPIES lub FPIAP) po próbie prowokacji wiąże się z odległymi niekorzystnymi skutkami?

Pytanie nadesłane do Redakcji

W przypadku IgE-niezależnych alergicznych zapaleń przewodu pokarmowego (np. FPIES lub FPIAP) zaleca się po kilku miesiącach próby prowokacyjne. Czy ponowne wystąpienie objawów takiej choroby po próbie wiąże się z odległymi niekorzystnymi skutkami?

Odpowiedź

prof. dr hab. n. med. Anna Nowak-Węgrzyn
Division of Pediatric Allergy and Immunology, Department of Pediatrics, New York University Grossman School of Medicine, Nowy Jork, USA

Nie ma żadnych danych wskazujących, że wykonywanie prób prowokacji pokarmowej jest związane z odległymi negatywnymi skutkami (np. opóźnienie nabycie tolerancji na pokarmy, zwiększenie ryzyka innych postaci alergii) zarówno w przypadku IgE-zależnej, jak i IgE-niezależnej alergii na pokarmy.

W przypadku alergicznego zapalenia prostnicy i okrężnicy wywołanego przez białka pokarmowe (food protein-induced allergic proctocolitis – FPIAP) objawy są łagodne, a prawie wszystkie dzieci nabywają tolerancję w 1. roku życia. W tej grupie próbę prowokacji można robić bardzo szybko, gdyż zwykle po 2–3 tygodniach od momentu całkowitego ustąpienia objawów. Jeżeli jesteśmy pewni, że dany pokarm odpowiada za objawy kliniczne, to należy go wyeliminować na 3–6 miesięcy i po tym okresie spróbować ponownie go wprowadzić. W niektórych badaniach nawet u dzieci karmionych piersią, u których nie udało się opanować krwawienia z przewodu pokarmowego mimo diety eliminacyjnej u matki, nie obserwowano odległych niekorzystnych skutków (choć zwiększało się ryzyko rozwoju niedokrwistości z niedoboru żelaza). Dzieci te monitorowano przez wiele lat, nie stwierdzając zwiększonego ryzyka chorób przewodu pokarmowego, w tym zapalnych. Pojedyncza próba prowokacji nie będzie więc dawać odległych lub długotrwałych objawów. Wprawdzie pojedyncze badania sugerują większą skłonność u tych dzieci do innych postaci alergii, w tym IgE-zależnych (zwłaszcza gdy współistnieje atopowe zapalenie skóry [AZS]), oraz zespołu jelita drażliwego, jednak nie można wykazać, czy to próby prowokacyjne czy leczenie wpływa na tę podatność, czy jest to po prostu cecha wynikająca z samej obecności choroby. Nie ma również wskazań do rutynowego wykonywania testów alergenowych.

Natomiast w przypadku zespołu zapalenia jelit wywołanego przez białka pokarmowe (food protein-induced enterocolitis syndrome – FPIES) bardzo rzadko robi się próby prowokacji w celu ustalenia rozpoznania, ponieważ kolejna reakcja na szkodliwy pokarm może być bardzo dramatyczna. Jeśli jest ona konieczna, zwykle zaleca się odczekanie przynajmniej rok od cięższej reakcji, natomiast w przypadkach łagodniejszych próbę można zrobić wcześniej. Rodzice bardzo się obawiają kolejnych prób prowokacji w warunkach domowych, dlatego często wykonuje się je w szpitalu. Natomiast także w tych przypadkach nie ma danych wskazujących, że próba prowokacji pokarmowej opóźni nabycie tolerancji na pokarmy u dziecka.