Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) w Olsztynie odrzucił skargę wojewody warmińsko-mazurskiego, który uważał, że Olsztyn nie może przyznawać pierwszeństwa w naborze do żłobka zaszczepionym dzieciom i potwierdził, że przyznawanie dodatkowych punktów w rekrutacji za szczepienia jest zgodne z prawem.
Fot. www.istockphoto.com/pl
To już kolejny wyrok w sprawie szczepień jako jednego z kryteriów przy rekrutacji do samorządowych placówek opiekuńczo-wychowawczych (latem Częstochowa wygrała sprawę z wojewodą śląskim w sprawie dodatkowych punktów przyznawanych w rekrutacji do przedszkoli [p. Samorząd ma prawo preferować szczepione dzieci]). Może się więc okazać, że powstanie korzystna dla samorządów linia orzecznicza i również inne sądy będą odrzucać skargi wojewodów w podobnych sprawach.
W Polsce, w przeciwieństwie na przykład do Włoch i Francji, nie ma ogólnych przepisów dotyczących uzależnienia przyjęć do placówek wychowawczych czy oświatowych od wypełnienia obowiązku szczepienia. Dlatego, widząc problem ze zmniejszającą się wyszczepialnością, od kilku lat część samorządów próbuje wprowadzić realizację obowiązku szczepienia jako jedno z kryteriów przy rekrutacji do żłobków i przedszkoli. Najpierw – jako kryterium bezwzględne, a w ostatnim czasie – jako dające dodatkowe punkty.
Jak to się odbywa w praktyce? Warunki przyjmowania dzieci do samorządowych żłobków (i przedszkoli) są określane w statucie placówki, który jest jej nadawany uchwałą rady gminy. Radni Olsztyna w uchwale podjętej 27 marca postanowili, że jednym z kryteriów (obok m.in. zamieszkania na terenie miasta) będzie złożenie przez rodziców oświadczenia potwierdzającego, że dziecko zostało poddane obowiązkowym szczepieniom ochronnym (lub jest zwolnione z tego obowiązku z przyczyn medycznych).
Wojewoda warmińsko-mazurski zaskarżył tę uchwałę, stwierdzając m.in., że wprawdzie jeden z artykułów ustawy z dnia 4 lutego 2011 roku o opiece nad dziećmi w wieku do lat trzech wskazuje, że na etapie rekrutacji do żłobka rodzice podają informacje o stanie zdrowia dziecka, ale są to dane o chorobach, alergiach i innych dolegliwościach, które występują u dziecka i mają znaczenie dla osób sprawujących nad nim opiekę. Nie należą do nich informacje odnoszące się do szczepień ochronnych. Wojewoda argumentował, że przyjęty warunek godzi w zasadę równego traktowania przez władze publiczne, która wynika z konstytucji i prowadzi do dyskryminacji dzieci nieszczepionych z przyczyn pozamedycznych.
WSA w Olsztynie nie podzielił zarzutów i oddalił skargę wojewody (sygn. akt II SA/Ol 493/19). Zdaniem sądu informacje o odbytych szczepieniach ochronnych mieszczą się w kategorii danych o stanie zdrowia, o których mówi art. 3a ust. 1 ustawy żłobkowej. Dlatego nie dopatrzył się naruszenia tego przepisu. Pozostałe motywy orzeczenia, w tym te dotyczące zarzutu naruszenia zasady równego traktowania, mają być przedstawione w pisemnym uzasadnieniu.
Orzeczenie WSA w Olsztynie może mieć wpływ na rozstrzygnięcia w innych sprawach dotyczących preferencji dzieci szczepionych przy rekrutacji do żłobków i przedszkoli, które czekają na rozpatrzenie. Na decyzje sądu będą czekać m.in. Katowice i Poznań.
Im więcej będzie pozytywnych rozstrzygnięć dla samorządów, tym bardziej prawdopodobne, że nad problemem pochyli się też w kolejnej kadencji rząd i parlament. Zwłaszcza, że w Unii Europejskiej narasta przekonanie o konieczności uszczelnienia systemów szczepień w poszczególnych krajach. Rozmawiano o tym w pierwszej połowie września, podczas szczytu zwołanego przez Komisję Europejską, w którym wzięli również udział przedstawiciele Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Szczególny nacisk Europa kładzie na szczepienie przeciwko odrze, w związku ze zwiększającą się liczbą zachorowań. Dlatego też już w najbliższym czasie obowiązek szczepienia przeciwko odrze zostanie wprowadzony w Niemczech i będzie też egzekwowany przy rekrutacji do żłobków i przedszkoli.
W pierwszej połowie br. roku w Europejskim Regionie WHO odnotowano już 90 000 przypadków odry, czyli więcej niż liczba przypadków zarejestrowanych w całym roku 2018 (84 400). Jednym ze sposobów uszczelniania systemów szczepień jest właśnie wprowadzenie wymogu posiadania aktualnych zaświadczeń o realizacji obowiązkowych szczepień przy rekrutacji do placówek szkolnych i opiekuńczych.
