Czy schemat szczepienia przeciwko HPV rozpoczęty preparatem 2- lub 4-walentnym można dokończyć 9-walentnym?

Obecnie 15-letnia dziewczynka otrzymała w wieku 14 lat 1 dawkę HPV-4. Rodzice zgłosili się na kontynuację szczepienia, ale chcieliby zmienić preparat na HPV-9, aby zapewnić ochronę przed dodatkowymi typami wirusa. Czy schemat rozpoczęty preparatem 2-lub 4-walentnym można dokończyć 9-walentnym?

Schemat rozpoczęty HPV-2 lub HPV-4 można ukończyć z użyciem HPV-9, chociaż ewentualne korzyści z takiego postępowania są na tyle nieznaczne, że nie zaleca się go rutynowo. Wszystkie 3 dostępne w Polsce szczepionki przeciwko HPV bardzo dobrze chronią przed rakiem szyjki macicy i ich skuteczność w tym zakresie jest podobna. Jeśli jednak rodzice pacjentki chcą zmienić preparat, to zgodnie ze stanowiskiem CDC można to zrobić.

W takiej sytuacji nie trzeba podawać dodatkowych dawek szczepionki. Ponieważ opisana dziewczynka otrzymała pierwszą dawkę przed ukończeniem 15 lat, wystarczy zastosować schemat 2-dawkowy. Drugą dawkę szczepionki (tym razem HPV-9) należy podać 6–12 miesięcy po pierwszej dawce. Kierujemy się zatem schematem dla HPV-9, dla której górna granica wieku pozwalająca zastosować schemat 2-dawkowy, to ukończenie 15 lat. W Charakterystyce Produktu Leczniczego HPV-4 za górną granicę wieku uznano natomiast ukończenie 14 lat, dlatego podanie łącznie 3 dawek szczepionki również nie będzie błędem. Decyzja o uproszczeniu schematu i zmniejszeniu liczby dawek do 2 wynika z badań wskazujących, że immunogenność schematu 2-dawkowego w wieku 15 lat jest bardzo dobra nawet dla preparatu HPV-4 i nie ma potrzeby stosowania schematu 3-dawkowego (pod warunkiem że dziewczynka nie jest w immunosupresji – wówczas zawsze obowiązują 3 dawki w schemacie 0, 1–2, 6 mies.

W kontekście bezpieczeństwa zmiany preparatu dysponujemy danymi dotyczącymi podania pełnego schematu szczepienia HPV-9 pacjentom, którzy 12–36 miesięcy wcześniej otrzymali pełny schemat z użyciem HPV-4. Takie postępowanie okazało się bezpieczne i nie stwierdzono żadnych niepokojących objawów. W porównaniu z osobami uprzednio w ogóle nieszczepionymi przeciwko HPV, częściej obserwowano u nich jedynie odczyny miejscowe. Mieszany schemat szczepienia z podaniem najpierw HPV-9, a następnie HPV-2 stosuje się w prowincji Quebec w Kanadzie. Efekty takiego postępowania poznamy zapewne za kilka lat, ale już teraz istnieją solidne przesłanki przemawiające za taką realizacją powszechnych szczepień przeciwko HPV. Immunogenność i bezpieczeństwo mieszanego schematu szczepienia z użyciem HPV-9 i HPV-2 potwierdzono w badaniu z randomizacją (Gilca i wsp.).

Rodziców należy poinformować, że decyzja o zmianie preparatu teoretycznie może się wiązać z nieco szerszym zakresem ochrony przed onkogennymi typami HPV, ale realne znaczenie takiego postępowania nie jest jednoznaczne, a spodziewane dodatkowe korzyści są ograniczone. CDC wskazuje również, że ewentualne dodatkowe korzyści z większej liczby onkogennych typów wirusa ujętych w HPV-9 mogą odnieść przede wszystkim kobiety, natomiast dla mężczyzn ma to mniejsze znaczenie, gdyż udział tych dodatkowych typów HPV w etiologii nowotworów innych niż dróg rodnych jest jeszcze mniejszy (p. także Czym kierować się przy wyborze szczepionki przeciwko HPV? oraz tab. 2 – przyp. red.). Zmiana szczepionki na tę o większej walentności nie zwalnia kobiet z potrzeby regularnych badań cytologicznych w przyszłości.