Opracowała lek. Iwona Rywczak, redaktor serwisu Szczepienia
23 kwietnia European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) opublikowało raport dotyczący zachorowań na odrę w 2019 roku opracowany w oparciu o system nadzoru The European Surveillance System (TESSy), gromadzący dane z krajów Unii Europejskiej (UE)/Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). 30 krajów UE/EOG zgłosiło łącznie 13 200 przypadków odry oraz 10 zgonów z powodu odry. Dodatkowo w pierwszych 2 miesiącach 2020 roku zarejestrowano około 1000 zachorowań. Zachorowania stwierdzano we wszystkich grupach wiekowych, co podkreśla znaczenie działań mających na celu usprawnienie realizacji powszechnych szczepień dzieci i dotarcie do populacji o małych wskaźnikach wyszczepialności. Utrzymanie w populacji wskaźnika wyszczepialności 2 dawkami szczepionki przeciwko odrze ≥95% jest niezbędne do eliminacji odry i ochrony osób, które nie mogą być szczepione z uwagi na przeciwwskazania lub zbyt młody wiek (niemowlęta).
Wśród 13 200 zgłoszonych przypadków, 10 561 (80%) potwierdzono laboratoryjnie, pozostałe 2639 określono jako „prawdopodobne” (10%), „możliwe” (10%) i „nieznane” (<1%). 65% zgłoszeń pochodziło z 5 krajów – Francji (2636), Rumunii (1706), Włoch (1620), Polski (1423) i Bułgarii (1235). Ogólny wskaźnik zapadalności wyniósł 25,4/1 000 000 populacji i był mniejszy niż w latach 2017 (35,5/1 000 000) i 2018 (34,4/1 000 000), kiedy rejestrowano po około 18 000 zachorowań, lecz wyraźnie większy niż w latach 2015–2016, w których notowano około 4000–4600 przypadków odry.
Wyraźną poprawę w porównaniu z dwoma poprzednimi latami stwierdzono w Rumunii (wskaźnik zapadalności 87,9 w 2019 r., 327,6 w 2018 r. i 462 w 2017 r.), Grecji (wartości odpowiednio 4,2; 213,5 i 89,8), we Włoszech (26,8; 44,4 i 89,1) i na Słowacji (58,5 w 2019 r., 103,8 w 2018 r.). Natomiast największy wzrost zapadalności odnotowano na Litwie (298,5 w 2019 r., 10,7 w 2018 r. i 0,7 w 2017 r.), w Bułgarii (wartości odpowiednio 176,4; 1,8 i 23,2) i na Malcie (64,8; 10,5 i 0).
Patrząc na poszczególne grupy wiekowe, największą zapadalności stwierdzono u dzieci, które nie ukończyły 1. roku życia (273,2/1 000 000 populacji), a w dalszej kolejności u dzieci w wieku 1–4 lat (100,6/1 000 000 populacji). Duży odsetek zachorowań (56%) zaobserwowano u osób w wieku >14 lat.
W odniesieniu do statusu szczepienia przeciwko odrze, dane były dostępne dla 9587 zachorowań (73%). 6768 (71%) osób zgłoszono jako nieszczepione, 1710 (18%) jako zaszczepione 1 dawką szczepionki, 951 (10%) jako zaszczepione co najmniej 2 dawkami, a 158 (2%) jako zaszczepione nieznaną liczbą dawek szczepionki. W zależności od grupy wiekowej, największy odsetek nieszczepionych osób stwierdzono u niemowląt, czyli dzieci nieobjętych powszechnymi szczepieniami z uwagi na zbyt młody wiek, a w dalszej kolejności u dzieci w wieku 1–4 lat i nastolatków (15–19 lat).
Wśród powikłań (dane dla 6846 przypadków) zgłaszano zapalenie płuc (759 zachorowań), biegunkę (156), zapalenie ucha środkowego (38), zapalenie mózgu (8). Dla 737 zachorowań nie wyszczególniono rodzaju powikłania (zgłoszono jako „inne”).
Andrea Ammon, dyrektor ECDC, zauważyła, że mimo zmniejszenia liczby zachorowań na odrę nadal należy prowadzić działania na rzecz zwiększenia wskaźników wyszczepialności przeciwko odrze wśród dzieci objętych powszechnymi szczepieniami oraz wykonania szczepień wychwytujących u młodzieży i dorosłych, którzy nie byli szczepieni w dzieciństwie. Zwróciła również uwagę na ryzyko zaniedbania ważnych obszarów opieki zdrowotnej, w tym szczepień, w czasie pandemii COVID-19, która znacznie obciąża system ochrony zdrowia. W aktualnej sytuacji epidemiologicznej, na ile jest to możliwe, należy dążyć do uzyskania jak najlepszych wskaźników wyszczepialności w celu uniknięcia wybuchu nowych ognisk epidemicznych odry i innych chorób, którym można zapobiegać poprzez szczepienia.
