Opracowały: Małgorzata Ściubisz, Iwona Rywczak
W badaniu przekrojowym oceniono skuteczność kampanii masowych szczepień przeciwko meningokokom grupy B (MenB), którą rozpoczęto w odpowiedzi na wybuch ogniska epidemicznego inwazyjnej choroby meningokokowej (IChM) wywołanej przez MenB w regionie Saguenay-Lac-Saint-Jean w prowincji Quebec w Kanadzie. W latach 2006–2013 średnia zapadalność na IChM wywołaną przez MenB w regionie Saguenay-Lac-Saint-Jean wyniosła 3,4/100 000 osobolat i była niemal 6-krotnie większa niż w pozostałych regionach prowincji Quebec, a większość zachorowań notowano u osób w wieku ≤20 lat. W związku z tym w 2014 roku rozpoczęto masowe szczepienia z użyciem białkowej, rekombinowanej szczepionki przeciwko MenB (4CMenB; Bexsero). Szczepieniami objęto populację w wieku od 2 miesięcy do 20 lat, łącznie 59 500 osób (szczepienia realizowano w schemacie: niemowlęta w wieku 2–5 miesięcy – 4 dawki w odstępie ≥2 mies., niemowlęta w wieku 6–11 mies. – 3 dawki w odstępie ≥2 mies. oraz dorośli i dzieci w wieku ≥12 mies. – 2 dawki w odstępie ≥2 mies.). Od maja do października 2014 roku w ramach kampanii ≥1 dawką 4CMenB zaszczepiono 83% docelowej populacji. Efekty kampanii szczepień oceniono, porównując zapadalność na IChM wywołaną przez MenB w okresie 4 lat po zakończeniu szczepień (lata 2014–2018) z zapadalnością w okresie przed rozpoczęciem szczepień (lata 2006–2014).
W ciągu 12 lat trwania badania (lata 2006–2018) w prowincji Quebec zarejestrowano łącznie 535 przypadków IChM wywołanej przez MenB, z tego 80 (15%) w regionie SLSJ (jedynie 3,5% populacji całej prowincji Quebec). W okresie 4 lat po zakończeniu kampanii masowych szczepień przeciwko MenB, w porównaniu z okresem przed rozpoczęciem szczepień, zapadalność na IChM wywołaną przez MenB w regionie Saguenay-Lac-Saint-Jean zmniejszyła się o 85% (z 3,4 do 0,45/100 000 osobolat). Efekt kampanii szczepień 4CMenB był jeszcze większy w populacji objętej szczepieniami (w wieku ≤20 lat), w której zapadalność na IChM wywołaną przez MenB zmniejszyła się aż o 96% (z 11,35 do 0,44/100 000 osobolat). W badaniu oceniono także pośredni efekt (populacyjny) masowych szczepień przeciwko MenB. Choć w populacji regionu Saguenay-Lac-Saint-Jean nieobjętej szczepieniami (w wieku >20 lat) zapadalność na IChM wywołaną przez MenB zmniejszyła się o 59% (z 1,11 do 0,45/100 000 osobolat), to podobną redukcję zapadalności (o 56%; z 0,29 do 0,13/100 000 osobolat) obserwowano również w pozostałych regionach prowincji Quebec, w których nie prowadzono szczepień.
W badaniu oceniono także skuteczność rzeczywistą 4CMenB. Ogółem 4 lata po zakończeniu kampanii szczepień 4CMenB w regionie Saguenay-Lac-Saint-Jean zarejestrowano 6 przypadków IChM wywołanych przez MenB (zakres wieku chorych: 6–65 lat), w tym 2 przypadki sepsy, 1 przypadek sepsy z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych (ZOMR) oraz 2 przypadki izolowanego ZOMR. W populacji objętej szczepieniami zapadalność na IChM wywołaną przez MenB wyniosła 0,51/100 000 osobolat (1 przypadek IChM), a w populacji nieobjętej szczepieniami zapadalność na IChM wywołaną przez MenB wyniosła 2,45/100 000 osobolat (1 przypadek IChM). Tym samym skuteczność rzeczywistą 4CMenB w zapobieganiu IChM wywołanej przez Men B u osób w wieku od 2 miesięcy do 20 lat oszacowano na 79% (95 CI: od -231 do 99).
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że wyniki wskazują na zasadność zaleceń stosowania 4CMenB w celu ograniczenia ognisk epidemicznych IChM wywołanej przez MenB. W analizowanym okresie nie zaobserwowano efektu odporności zbiorowiskowej.