Opracowała dr med. Bożena Dubiel
Skróty: CI – przedział ufności, MMR – szczepionka skojarzona
przeciwko odrze, śwince i różyczce
Metodyka: badanie kohortowe
Populacja: wszyscy uczniowie jednej szkoły w Kanadzie (1306 osób w wieku 12–18 lat), w której w 2011 roku wybuchła epidemia odry zapoczątkowana zachorowaniem jednego nauczyciela zawleczonym zza granicy (5% dzieci nie zaszczepiono przeciwko odrze, 7% otrzymało 1 dawkę MMR, a 85% ≥2 dawki).
Punkt końcowy: odra potwierdzona laboratoryjnie lub epidemiologicznie
Czynniki rokownicze: z całej zakwalifikowanej populacji wyodrębniono grupy (kohorty) w zależności od: stanu uodpornienia przeciwko odrze (szczepienie MMR), liczby podanych dawek MMR, wieku podania pierwszej dawki MMR
Wyniki: Na odrę zachorowało 110 uczniów (8,4% populacji), w tym u 11% z nich choroba przebiegała poronnie. Ryzyko zachorowania na odrę wynosiło 82% w grupie nieszczepionej i 4,8% w grupie zaszczepionej dwoma dawkami MMR.
Skuteczność 1 dawki MMR w zapobieganiu zachorowaniom na odrę o klasycznym przebiegu wynosiła 95,9% (95% CI: 87,4–98,7). Skuteczność 2 dawek MMR w zapobieganiu zachorowaniom na odrę o klasycznym przebiegu była podobna (95,5% [95% CI: 93,8–96,7]), a w profilaktyce odry o klasycznym i poronnym przebiegu łącznie – 94,2% (95% CI: 92,9–95,6).
Spośród 1116 dzieci szczepionych ≥2 dawkami MMR, 59% pierwszą dawkę otrzymało w 12. mż., 21% w 13.–14. mż., a 18% ≥15. mż. Ryzyko zachorowania na odrę u dzieci, które pierwszą dawkę otrzymały w 12. mż., było ponad 4-krotnie większe niż u dzieci, które pierwszą dawkę otrzymały ≥15. mż. (RR: 4,35 [95% CI: 1,05–18,1]). Skuteczność MMR w zapobieganiu zachorowaniom na odrę w zależności od wieku podania pierwszej dawki wynosiła odpowiednio: 93% (95% CI: 90–95), 94,7% (95% CI: 90–97) i 97,5% (95% CI: 93,5–99).
Wnioski: Skuteczność MMR w zapobieganiu zachorowaniom na odrę jest większa u dzieci, które pierwszą dawkę szczepionki otrzymały ≥15. mż.
Komentarz redakcji: Nie dziwi wybuch epidemii odry w tej szkole, bo w sumie aż 12% uczniów było niezaszczepionych lub niekompletnie uodpornionych (1 dawka MMR). W celu zahamowania transmisji tak wysoce zakaźnej choroby jak odra, osoby podatne na zakażenie muszą w populacji stanowić <5% (a im mniej, tym lepiej). W tym badaniu czynnikiem ryzyka odry, pomimo pełnego szczepienia MMR, było przede wszystkim podanie pierwszej dawki w 12. mż. (ryzyko dla grupy szczepionej w 13.–14. mż. – choć także prawie 4-krotnie zwiększone – nie było istotne statystycznie, ale ta grupa była znacznie mniejsza, stąd mała precyzja oszacowania efektu). Takiej praktyki należy więc unikać, aby szczepienie było skuteczniejsze. Jeśli wnioski autorów potwierdzą inne badania, to być może w celu osiągnięcia wysokiego poziomu odporności zbiorowiskowej i eliminacji odry, trzeba będzie rozważyć rozpoczynanie szczepienia po 15. mż. Badanie to dowodzi również, że choć zachorowania na odrę pomimo kompletnego szczepienia zdarzają się (sporadycznie), jednak występują znacznie rzadziej niż w populacji nieszczepionej, a skuteczność rzeczywista szczepienia jest bardzo duża.
