Opracowały: lek. Iwona Rywczak, mgr Małgorzata Ściubisz
W amerykańskim badaniu kliniczno-kontrolnym oceniono skuteczność rzeczywistą (efektywność) szczepionki przeciwko ospie wietrznej w zapobieganiu zachorowaniom na ospę w warunkach ogniska epidemicznego choroby. Do badania zakwalifikowano uczniów szkół stanu Wirginia Zachodnia, w których w latach 2010–2011 odnotowano ogniska zachorowań na ospę. Grupę przypadków utworzyło 133 chorych na ospę, a grupę kontrolną zdrowi uczniowie tych samych klas, do których uczęszczali chorzy uczniowie. Informacje o przebytych szczepieniach przeciwko ospie uzyskano ze stanowych rejestrów szczepień lub od lekarzy prowadzących szczepienia. Obie grupy nie różniły się istotnie pod względem płci i wieku, czasu podania pierwszej dawki szczepionki przeciwko ospie lub odstępu pomiędzy pierwszą a drugą dawką szczepionki. W grupie przypadków było istotnie więcej osób nieszczepionych przeciwko ospie, a w grupie kontrolnej istotnie więcej osób zaszczepionych 2 dawkami. W grupie przypadków stwierdzono również dłuższy czas od wykonania ostatniego szczepienia przeciwko ospie, młodszy wiek w momencie podania drugiej dawki szczepionki i większy odsetek osób, którym drugą dawkę podano w wieku <6 lat.
Skuteczność rzeczywista 1 dawki szczepionki przeciwko ospie w zapobieganiu jakiemukolwiek zachorowaniu na ospę wyniosła 83,2% (95% CI: 69,2-90,8), a 2 dawek – 93,9% (95% CI: 86,9-97,1). Wartości te były jeszcze większe w odniesieniu do zapobiegania zachorowaniom o umiarkowanym lub ciężkim przebiegu – odpowiednio 88,2% (95% CI: 72,7-94,9) i 97,5% (95% CI: 91,6-99,2). Skuteczność rzeczywista 1 dawki zmniejszała się wraz z upływem czasu od wykonania szczepienia, z 93% dla okresu do 5 lat od podania szczepionki do 88% dla okresu 5–9 lat oraz do 81,8% dla okresu ≥10 lat od szczepienia. W przypadku 2-dawkowego szczepienia czas od podania ostatniej dawki szczepionki nie wpłynął na jej efektywność.
U dzieci, które zachorowały mimo szczepienia, przebieg choroby był łagodniejszy niż u dzieci nieszczepionych – osutkę o małym nasileniu (<50 wykwitów) stwierdzono u 70% dzieci zaszczepionych 2 dawkami i 49,1% dzieci zaszczepionych 1 dawką. Natomiast wśród dzieci nieszczepionych odsetek ten wyniósł już tylko 24,6%. W grupie nieszczepionej ciężki przebieg choroby (>500 wykwitów) zaobserwowano u 8,8% dzieci, a wśród dzieci zaszczepionych 2 dawkami nie odnotowano ani jednego takiego przypadku.
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że szczepienie 2 dawkami szczepionki przeciwko ospie wietrznej jest wysoce skuteczne w zapobieganiu zachorowaniom na ospę i zapewnia lepszą ochronę niż schemat 1-dawkowy. Duża wyszczepialność 2 dawkami szczepionki w ramach programu powszechnych szczepień powinna skutkować dalszym zmniejszaniem się zapadalności na ospę wietrzną.