Wprowadzenie
COVID-19 wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia powikłań zakrzepowo-zatorowych. Istnieją ograniczone dane dotyczące korzyści z zastosowania terapeutycznej antykoagulacji i poprawy wyników u pacjentów hospitalizowanych z powodu COVID-19.
Cel pracy
Celem niniejszego badania było porównanie skuteczności i bezpieczeństwa leczenia przeciwzakrzepowego oraz profilaktyki przeciwzakrzepowej u pacjentów hospitalizowanych z powodu COVID-19.
Metody
Rodzaj badania: otwarte, wieloośrodkowe, randomizowane, kontrolowane badanie kliniczne przeprowadzone w 31 ośrodkach medycznych w Brazylii, obejmujące pacjentów (w wieku ≥18 lat) hospitalizowanych z powodu COVID-19 ze podwyższonym stężeniem dimeru D (≥1x ponad górną granicę normy), którzy zostali losowo przydzieleni do grupy otrzymującej leczenie przeciwzakrzepowe lub profilaktykę przeciwzakrzepową. W obu grupach znajdowali się pacjenci ze stężeniem dimeru D ≥3x górnej granicy normy (po 27% biorących udział w badaniu).
Grupa badana: pacjenci otrzymujący leczenie przeciwzakrzepowe podczas hospitalizacji.
Stosowane leki: rywaroksaban podawany doustnie (20 mg lub 15 mg na dobę) u pacjentów w stabilnym stanie klinicznym lub u pacjentów niestabilnych klinicznie początkowo podawana enoksaparyna podskórnie (1 mg/kg dwa razy na dobę), lub heparyna niefrakcjonowana podawana dożylnie (w celu uzyskania stężenia anty-Xa 0,3–0,7 IU/ml), a następnie rywaroksaban do 30. dnia obserwacji.
Grupa kontrolna: pacjenci otrzymujący profilaktykę przeciwzakrzepową w standardowych dawkach enoksaparyny lub heparyny niefrakcjonowanej.
Analizowane parametry: czas do wystąpienia zgonu, czas hospitalizacji, czas dodatkowej tlenoterapii, wystąpienie krwawienia.
Wyniki
Badanie prowadzono od 24 czerwca 2020 r. do 26 lutego 2021 r. Spośród 3331 pacjentów analizą objęto 615 chorych, których losowo przydzielono do grupy otrzymującej: leczenie przeciwzakrzepowe (311 osób) lub profilaktykę przeciwzakrzepową (304 osoby). 576 pacjentów (94%) było stabilnych klinicznie, 39 chorych (6%) niestabilnych klinicznie. Jednego pacjenta w grupie otrzymującej leczenie przeciwzakrzepowe utracono z obserwacji z powodu wycofania zgody na udział w badaniu. Analiza statystyczna dotycząca skuteczności nie wykazała istotnej różnicy pomiędzy pacjentami, którym przepisano terapeutyczną lub profilaktyczną antykoagulację (p = 0,40). Z kolei analiza dotycząca bezpieczeństwa wykazała, że istotne klinicznie krwawienie wystąpiło u 26 (8%) pacjentów, którym przypisano leczenie przeciwzakrzepowe i u siedmiu (2%), którzy otrzymywali profilaktykę przeciwzakrzepową (ryzyko względne 3,64 [95% CI 1,61–8,27) ], p = 0,0010). Reakcję alergiczną odnotowano u dwóch (1%) pacjentów w grupie leczonej przeciwzakrzepowo i u trzech (1%) w grupie przyjmującej profilaktykę przeciwzakrzepową.
Podsumowanie
U pacjentów hospitalizowanych z powodu COVID-19 ze zwiększonym stężeniem dimeru D zastosowanie leczenia przeciwzakrzepowego nie poprawiło wyników klinicznych i zwiększyło ryzyko krwawienia w porównaniu z profilaktyczną antykoagulacją. Dlatego jeżeli nie ma opartego na dowodach wskazania do doustnego leczenia przeciwzakrzepowego w tej grupie pacjentów, należy unikać stosowania rywaroksabanu w dawce terapeutycznej i innych bezpośrednich doustnych leków przeciwzakrzepowych.
