Pora wyciągnąć wnioski z pandemii COVID-19 i zastanowić się, jak w przyszłości uniknąć transmisji kolejnych wirusów odzwierzęcych na człowieka - apelują naukowcy. Wśród istotnych kroków wymieniają: badania wirusów, zwiększenie reżimu sanitarnego w hodowli zwierząt, zmiany w diecie.
"Dotąd w różny sposób lekceważyliśmy zoonozy, czyli choroby pochodzenia zwierzęcego. A skutkiem tego jest pandemia COVID-19" - mówi dr hab. Piotr Rzymski z Zakładu Medycyny Środowiskowej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Przypomina, że wirusowymi chorobami odzwierzęcymi są również m.in. gorączko krwotoczna ebola, SARS, MERS czy świńska grypa, i że do transmisji HIV na człowieka doszło najprawdopodobniej poprzez kontakt myśliwych z krwią zwierząt.
A doktorant Dariusz Halabowski z Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach przypomina, że naukowcy jeszcze przed wybuchem pandemii alarmowali, że wkrótce może dojść do kolejnych transmisji wirusów odzwierzęcych, w tym koronawirusów, na człowieka.
"Wyciągajmy wnioski z tej epidemii. Najwyższy czas, by się poważnie zastanowić, jak można zmniejszyć ryzyko niebezpiecznych zoonoz, które w przyszłości mogą destabilizować wszystkie aspekty naszego życia i zacząć te rozwiązania wdrażać" - apelują badacze.
Piotr Rzymski i Dariusz Halabowski w swojej publikacji w "Science of the Total Environment" https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2020.143723 przedstawiają propozycję działań, jakie należy podjąć, aby uniknąć przenoszenia się na człowieka kolejnych patogenów odzwierzęcych. Długa lista historii zoonoz , ich zasięgów i skutków, umieszczona w materiale uzupełniającym artykułu jest dowodem na to, że tego typu działania są niezbędne, zwłaszcza przy takim stopniu rozwoju cywilizacyjnego i globalizacji.
Naukowcy w swojej pracy podsumowują, że handlem objętych jest teraz na świecie ponad 18 tys. gatunków zwierząt (w tym ok. 7,6 tys. lądowych kręgowców, z czego 4,5 tys. gatunków ptaków, po 1,2 tys. gadów i ssaków, 500 gatunków płazów). Przekonać się o tym można śledząc czerwoną listę IUCN (https://www.iucnredlist.org/).
Dr Rzymski podsumowuje, że niemal każdy kontakt z dzikimi zwierzętami czy ich tkankami wiąże się z pewnym ryzykiem transmisji patogenów. Przeciwdziałanie zoonozom musi więc polegać na regulacji handlu dzikimi zwierzętami, a także ograniczeniem myślistwa do sytuacji, kiedy jest to niezbędne do pozyskiwania żywności. W jego ocenie istotne powinno być całkowite wykluczenie myślistwa praktykowanego jedynie dla kultywowania tradycji albo w celach komercyjnych.
"Działania powinny też objąć m.in. to, co dzieje się na poziomie hodowli przemysłowej zwierząt. Tam zwierzęta są często stłoczone na małej powierzchni, a jeśli u jednego osobnika nastąpi infekcja - patogen łatwo się rozprzestrzenia. To zaś zwiększa ryzyko transmisji na człowieka" - podsumowuje dr Piotr Rzymski.
I podaje przykład ryzyka związanego z trzodą chlewną: "Dziś znamy 6 koronawirusów związanych ze świniami, w tym SADS-CoV, wobec którego wykazano potencjalnie ryzyko zakażenia układu oddechowego człowieka. U świń znaleziono też pewnego delta koronawirusa, który najprawdopodobniej przeniósł się na ten gatunek od ptaków ". Poza tym, jak zauważa, trzoda chlewna jest niejako mikserem dla wirusów grypy. W komórkach układu oddechowego tych zwierząt może dochodzić do reasortacji genetycznej pomiędzy szczepami ptasimi, świńskimi i ludzkimi. A na świecie mamy 677 mln świń.
