Prezes Naczelnej Rady Lekarskiej Andrzej Matyja ponownie zwrócił się do ministra zdrowia Adama Niedzielskiego z apelem o odstąpienie od przeprowadzenia części ustnej Państwowych Egzaminów Specjalizacyjnych w dziedzinach medycyny, w których egzamin składa się z części ustnej i pisemnej. Tymczasem na stronie internetowej MZ został opublikowany wspólny komunikat konsultantów krajowych, w którym stwierdzono, że nie ma podstaw do ograniczenia sesji egzaminacyjnej wyłącznie do egzaminów pisemnych.
Fot. Arkadiusz Wojtasiewicz / Agencja Gazeta
List szefa samorządu lekarskiego do ministra zdrowia
„W nawiązaniu do Pana komunikatu z dnia 17 marca 2021 r. w sprawie Państwowych Egzaminów Specjalizacyjnych (PES) w 2021 r. dla lekarzy i lekarzy dentystów, ponownie zwracam się do Pana z prośbą o rozpatrzenie apelu o zwolnienie przystępujących do PES w sesji wiosennej 2021 r. z części ustnej tego egzaminu.
Trzecia fala pandemii w naszym kraju niestety nabiera tempa i coraz więcej pacjentów wymaga opieki. Gwarantuję, że samorząd lekarski popiera podejmowane przez Pana działania w walce z koronawirusem i chcemy je wspierać. Jesteśmy na krzywej wzrastającej, dlatego każde ręce się liczą. Pana zapewnienia o wystarczającej liczbie łóżek i sprzętu pewnie dają nadzieję społeczeństwu, ale obaj wiemy, że to nie łóżka czy sprzęt leczą, a wyłącznie kadra medyczna. A tej kadry brakuje.
Może ją uzupełnić ok. 3 tys. młodych lekarzy, w tym ok. 500 internistów, ok. 200 anestezjologów i ok. 100 chirurgów ogólnych, obecnie zmuszonych do czekania na część ustną PES. Ten czas «w zawieszeniu» jest całkowicie niepotrzebny, szkodliwy i wręcz pogłębiający ciężką sytuację epidemiologiczną i kadrową. Obawy niektórych konsultantów krajowych, że zwolnienie z egzaminów ustnych obniży bezpieczeństwo polskich pacjentów są niezwykle krzywdzące dla środowiska lekarskiego. Przystępujący do PES to już de facto specjaliści, po 6-letnim trudnym okresie specjalizacji, a już sam egzamin pisemny w tych nadzwyczajnych czasach epidemii w sposób wystarczający weryfikuje ich wiedzę.
Zapewniam, że samorząd lekarski nie zabiega i nie będzie zabiegał o definitywne odstąpienie od części ustnej PES. Ale wobec rosnącej w siłę pandemii powinniśmy podjąć wszelkie możliwe kroki dla dobra i ratowania życia i zdrowia pacjentów. Wierzę, że ponowne zwolnienie z ustnego PES ograniczy kryzys kadrowy oraz postępującą pandemię.
Nie mogę się zgodzić ze stwierdzeniem, że Ministerstwo Zdrowia nie ma prawnej możliwości odstąpienia od przeprowadzenia egzaminu w jednej z form. Art. 16rc. ust. 3a ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz § 27 ust. 3 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 31 sierpnia 2020 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów (Dz. U. z 2020 r. poz. 1566) potwierdzają że ma Pan do tego prawo. Stan epidemii oraz te nadzwyczajne okoliczności, o których mowa we wspomnianych regulacjach, nadal są niestety aktualne, z czym zgadza się część konsultantów krajowych, popierających mój apel o zrezygnowanie z ustnego PES w sesji wiosennej 2021 r.
Jest dla mnie ogromnym zaskoczeniem, że niektórzy konsultanci krajowi, gwarantują bezpieczeństwo części ustnych PES ze względu na wysoką wyszczepialność przeciw COVID-19 wśród lekarzy i lekarzy dentystów. Ale pragnę zwrócić uwagę Pana i Pana zespołu ekspertów na inny ryzykowny czynnik. Apeluje Pan do społeczeństwa o ograniczenie przemieszczania się, natomiast Pana decyzja o utrzymaniu części ustnej PES w tegorocznej sesji wiosennej wprawi w ruch po całej Polsce 3 tys. ludzi, ponieważ egzaminy PES często odbywają się w innym miejscu niż miejsce zamieszkania. Pamiętajmy również, że szczepienie nie zawsze uchroni przed zarażeniem oraz nadal możemy przenosić wirusa.
Popieram Pana apel o rozsądek, zachowanie ostrożności i ograniczenie poruszania się po mieście czy między miastami. Jest to logiczne posunięcie i jeśli tylko społeczeństwo się do tego dostosuje, uważam, że będzie miało pozytywny wpływ na liczbę zachorowań. Proszę pozwolić, żeby środowisko młodych lekarzy mogło być w tym przypadku przykładem dla społeczeństwa.
Możliwość przystąpienia do PES w sesji jesiennej (bez konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów) dla osób, które z jakichkolwiek przyczyn nie przystąpią do niego w sesji wiosennej jest swego rodzaju kompromisem. Jednakże, tak jak Pana propozycja przełożenia egzaminów o kolejne dwa miesiące, nie stanowi on rozwiązania dla dylematów szefów placówek medycznych, których stawia się przed trudną decyzją związaną z zatrudnieniem osób przystępujących do PES, ale będących w «zawieszeniu». W jaki sposób powinno się takie osoby wynagradzać – na warunkach lekarza bez specjalizacji, w trakcie specjalizacji czy specjalisty?
Panie Ministrze, ten informacyjny chaos, «zawieszenie» spowodowane oczekiwaniem na termin części ustnej PES, połączone z obecną sytuacją epidemiologiczną, brak możliwości powrotu do pracy i brak jasności co do zasad wynagradzania w okresie do przesuniętego egzaminu PES jest dla naszych młodych Koleżanek i Kolegów niezwykle stresująca i demotywująca. Jeśli chcieliśmy ich jeszcze bardziej zniechęcić do pracy w Polsce, to nam się udało.
Proszę o zrozumienie. To nie jest mój kaprys, a wyraz troski o chorych, których mamy coraz więcej, często w coraz cięższych stanach, potrzebujących nas, lekarzy. Środowisko lekarskie chce realizować Pana postulat «wszystkie ręce na pokład». Chcemy być na tym pokładzie jak najszybciej. Proszę się wsłuchać w głos – nie mój, moich czy Pana ekspertów – ale głos tych młodych lekarzy, którzy chcą do nas dołączyć i nieść pomoc pacjentom, a tym samym wesprzeć Pana w walce z koronawirusem.
Ponownie zwracam się z apelem o odstąpienie od przeprowadzenia części ustnej PES w dziedzinach medycyny, w których egzamin składa się z części ustnej i pisemnej. Decyzja ta pozwoli tym młodym ludziom ratować życie. Dzisiaj, bo jutro może być już za późno”.
Oprócz tej kolejnej próby i prośby o zmianę decyzji Ministra Zdrowia ws. PES, Prezes NRL zwrócił się także do konsultantów krajowych, prof. Andrzeja Horbana oraz prof. Iwony Paradowskiej-Stankiewicz, o których stanowiska MZ oparło swoją decyzję z dnia 17 marca br. o utrzymaniu terminów PES w sesji wiosennej, z możliwością zmiany terminu na sesję jesienną.
Wspólny komunikat konsultantów krajowych
„W nawiązaniu do decyzji Ministra Zdrowia z dnia 17 marca 2021 r. w sprawie przywrócenia biegu bieżącej sesji PES dla lekarzy i lekarzy dentystów w pierwotnie zaplanowanych terminach i z zachowaniem obydwu części, tj. pisemnej i ustnej, prezentujemy wspólne stanowisko poniżej wskazanych Konsultantów Krajowych w ww. sprawie:
- Państwowy Egzamin Specjalizacyjny składa się z dwóch, integralnych części – pisemnej i ustnej – których łączne przeprowadzenie pozwala na rzetelną weryfikację wiedzy, umiejętności, a także zdolności stawiania właściwej diagnozy i proponowania odpowiedniego leczenia, które wymagane są od lekarzy specjalistów w poszczególnych dziedzinach medycyny. Należy pamiętać, że ten tytuł zawodowy obliguje nie tylko do leczenia pacjentów zgodnie z najnowszą wiedzą medyczną, ale również do kształcenia kolejnych pokoleń lekarzy i zajmowania stanowisk kierowniczych w podmiotach leczniczych. Dlatego też odstąpienie od którejkolwiek z części musi być zarezerwowane jedynie dla wyjątkowych okoliczności, wskazanych w ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty.
- Weryfikacja, o której mowa powyżej nabiera szczególnego znaczenia w sytuacji, gdy do PES mogą przystępować także lekarze, którzy nie ukończyli jeszcze szkolenia specjalizacyjnego w sposób potwierdzony przez właściwe urzędy wojewódzkie i konsultantów wojewódzkich. W bieżącym postępowaniu 61% lekarzy przystępujących do PES nie uzyska tytułu specjalisty po egzaminie, a dopiero po zakończeniu szkolenia specjalizacyjnego, które może nastąpić nawet w znacznym odstępie czasu od samego egzaminu, np. w przypadku kobiet w ciąży, osób korzystających z innych uprawnień rodzicielskich lub osób, które nie zrealizują programu szkolenia w przypisanym czasie, którzy to będą zobligowani przedłużyć czas trwania szkolenia specjalizacyjnego. Należy również podkreślić, że wydłużony czas trwania sesji egzaminacyjnej (o jeden miesiąc) jest wynikiem wyjątkowo dużej liczby lekarzy, którzy zdecydowali się jeszcze w trakcie szkolenia przystąpić do egzaminu specjalizacyjnego. Dziedziną, w której jest to szczególnie widoczne jest anestezjologia i intensywna terapia, gdzie na 239 osób, które złożyły wniosek do PES, aż 183 (prawie 77%) to lekarze, którzy na dzień aplikowania o PES nie ukończyli szkolenia.
- Do dnia 21 marca 2021 r. PES został przeprowadzony w całości w 11 dziedzinach medycyny, w kolejnych kilkunastu dziedzinach medycyny egzaminy ustne już się rozpoczęły. Na egzamin ustny oczekują także osoby, które nie zdały go w poprzednich sesjach i nie mogą w związku z powyższym uzyskać tytułu specjalisty. Ważnym aspektem staje się zatem zapewnienie równych warunków dla wszystkich lekarzy zdających egzamin PES w bieżącej sesji.
- Wspólnie podkreślamy, że wobec prowadzonego Narodowego Programu Szczepień Przeciw COVID-19 w ramach etapu „0” lekarze i lekarze dentyści uzyskali pierwszeństwo w dostępie do nich, a co za tym idzie ich udział w egzaminach, zarówno pisemnych, jak i ustnych nie niesie istotnego zagrożenia epidemiologicznego. Należy podkreślić, że według stanu na dzień 21 marca 2021 r. 126 349 lekarzy i 30 532 lekarzy dentystów zostało zaszczepionych, z czego zdecydowana większość dwoma dawkami szczepionek. Fakt ten w sposób istotny wpływa na naszą opinię o nieodwoływaniu egzaminów ustnych w bieżącej sesji w stosunku do dwóch sesji wcześniejszych, kiedy to ze względu na bezpieczeństwo zdających i członków komisji egzaminacyjnych, egzaminy ustne zostały odwołane.
- Egzaminy, zarówno w części ustnej, jak i pisemnej zostały przygotowane w sposób zgodny z zaleceniami Głównego Inspektora Sanitarnego i przeprowadzane są w niezbędnym reżimie sanitarnym. Niemniej w szczególnie uzasadnionych sytuacjach, przemawiających za wzmożonym ryzykiem epidemicznym, możliwe będzie przeprowadzenie egzaminu zdalnego. Decyzję o egzaminie zdalnym podejmuje Dyrektor CEM w porozumieniu z Przewodniczącym właściwej Państwowej Komisji Egzaminacyjnej. Egzamin jest przeprowadzany za pomocą środków komunikacji elektronicznej z wykorzystaniem oprogramowania udostępnianego i konfigurowanego przez CEM. Przebieg zdalnego PES jest rejestrowany, a sam egzamin może być przeprowadzony w siedzibie CEM albo w innym miejscu wskazanym przez Dyrektora CEM w porozumieniu z Przewodniczącym Zespołu Egzaminacyjnego. W szczególności może to być siedziba Przewodniczącego Zespołu Egzaminacyjnego, Okręgowej Izby Lekarskiej bądź Urzędu Wojewódzkiego. Szczegółowe informacje dotyczące procedury wnioskowania o egzamin zdalny znajdują się na stronie CEM pod linkiem: https://www.cem.edu.pl/aktualnosci/komunikat_18032021.pdf
- Lekarze i lekarze dentyści, którzy nie będą mogli lub uznają za niemożliwe przystąpienie do PES, mogą w kolejnej sesji egzaminacyjnej przystąpić do egzaminów nieodpłatnie.
