Po osiągnięciu dwóch znaczących szczytów wiosną i jesienią 2020 r. nadmierna śmiertelność w UE zaczęła spadać w pierwszych dwóch miesiącach 2021 r.: o 16% w styczniu i 5% w lutym w porównaniu ze średnimi z tego samego okresu w latach 2016-2019.
Fot. Jakub Orzechowski / Agencja Gazeta
Informacje te pochodzą z opublikowanych 16 kwietnia przez Eurostat danych dotyczących nadmiernej śmiertelności, opracowanych w oparciu o cotygodniowo gromadzone dane dotyczące zgonów. W artykule przeanalizowano ewolucję liczby zgonów w krajach Unii Europejskiej i EFTA, w porównaniu z tak zwaną „linią bazową”, obejmującą średnią liczbę zgonów w danym miesiącu w ciągu czterech lat od 2016 r. do 2019. W odpowiedzi na rosnące zapotrzebowanie na aktualne dane dotyczące obecnego kryzysu zdrowotnego po wybuchu COVID-19, wskaźnik „nadmiernej śmiertelności” jest wyrażony jako odsetek dodatkowych zgonów w porównaniu z okresem odniesienia. Im wyższa wartość, tym więcej dodatkowych zgonów wystąpiło w porównaniu z wartością wyjściową. Jeśli wskaźnik jest ujemny, oznacza to, że w danym miesiącu nastąpiło mniej zgonów w porównaniu z okresem odniesienia.
Podczas wczesnego wzrostu liczby przypadków COVID-19 nadwyżka śmiertelności w UE osiągnęła swój pierwszy szczyt w kwietniu 2020 r., ze wzrostem o 25% w porównaniu ze średnią z tego samego miesiąca w latach 2016-2019. Od maja do lipca odnotowano niższy poziom nadwyżki umieralności, a kolejny wzrost rozpoczął się w sierpniu i wrześniu, wraz drugą falą pandemii. Nadmierna śmiertelność w UE wynosiła 18% w październiku, 41% w listopadzie i 30% w grudniu.
Wskaźnik wzrósł we wszystkich państwach członkowskich. Pod koniec 2020 roku odnotowano 545 tys. dodatkowych zgonów w Unii Europejskiej w porównaniu ze średnią z lat 2016-2019. Biorąc pod uwagę, że styczeń i luty 2020 r. faktycznie miały ujemny bilans 36 tys. zgonów, od rzeczywistego początku pandemii (od marca do grudnia 2020 r.) nadwyżka śmiertelności osiągnęła łącznie ponad 580 tys. zgonów, co stanowi ponad 15% w stosunku do średniej z tego samego okresu w poprzednich trzech latach.
Porównanie liczby zgonów w 2020 roku z danymi z poprzednich lat (średnia z lat 2016-2019) pokazuje, na poziomie zagregowanym, wyjątkowość pierwszych miesięcy 2020 roku w całej Unii Europejskiej. Chociaż między krajami i regionami istnieją znaczne różnice, w pierwszych tygodniach roku wartości są niższe niż obserwowane w poprzednich latach. Jednak podczas gdy śmiertelność zwykle zaczyna spadać na początku marca, w 2020 r. – wręcz przeciwnie – liczba zgonów zaczyna gwałtownie rosnąć. W marcu 2020 roku wartości przewyższają te notowane średnio w latach poprzednich (+13,8%), a różnica jest na najwyższym poziomie w kwietniu (+ 25,1%), natomiast w maju następuje spadek, najprawdopodobniej za sprawą różnych środków ograniczających epidemię, wprowadzonych w kilku krajach.
