Czy testy serologiczne mogą znaleźć zastosowanie w diagnostyce zakażenia SARS-CoV-2? - strona 2

W interpretacji testu należy również uwzględnić możliwość reakcji krzyżowych, do których może dojść w sytuacjach niezwiązanych z zakażeniem – choroby nowotworowe (zwłaszcza układu krwiotwórczego) i choroby autoimmunizacyjne zwiększają ryzyko otrzymania wyniku fałszywie dodatniego właśnie w efekcie reakcji krzyżowych. W pierwotnych i wtórnych niedoborach odporności humoralnej, gdy zaburzona jest produkcja przeciwciał, testy serologiczne często dają wyniki fałszywie ujemne i zwykle nie powinny być wykorzystywane. Nie wiadomo również jeszcze, czy limfopenia występująca u chorych na COVID-19 o ciężkim przebiegu nie wiąże się z zahamowaniem powstawania odpowiedzi humoralnej. Otrzymanie ujemnego wyniku badania serologicznego nie wyklucza zakażenia.

Zarówno obecnie dostępne na rynku testy molekularne, jak i testy serologiczne nie są przeznaczone do diagnostyki klinicznej. Testy molekularne wykonywane przez stacje Państwowej Inspekcji Sanitarnej (sanepid) służą do badań epidemiologicznych, jednak otrzymany wynik jest wykorzystywany w praktyce klinicznej. Z kolei wielu producentów testów serologicznych zwraca uwagę, że są to testy przeznaczone do badań naukowych. Proces certyfikowania testów do diagnostyki klinicznej wymaga czasu i spełnienia wielu kryteriów, a COVID-19 to choroba bardzo młoda (tylko 3 mies.). Należy mieć to na uwadze przy podejmowaniu decyzji o wprowadzeniu diagnostyki serologicznej w placówce medycznej oraz przy wyborze konkretnego testu. Obecnie dostępne testy serologiczne nie zostały zweryfikowane przez niezależne instytucje i nie została dobrze poznana ich wartość predykcyjna.
Czy należy zatem zupełnie zrezygnować z prowadzenia diagnostyki serologicznej? Niekoniecznie, ale należy uwzględnić jej ograniczenia i absolutnie nie stosować jej do diagnostyki COVID-19 zamiast testów molekularnych. Testy serologiczne znajdują zastosowanie w epidemiologii, bo wskazują, że dana osoba miała kontakt z patogenem. Mogą w przyszłości znaleźć zastosowanie w ustaleniu rzeczywistego zasięgu zakażenia w populacji. W czasie epidemii, gdy placówki medyczne zmagają się z ogniskami zakażeń wśród pracowników medycznych, testy serologiczne mogą być również pomocne w zapewnieniu ciągłości pracy. Badania epidemiologiczne prowadzone wśród personelu medycznego mogą pozwolić na wyodrębnienie grupy ozdrowieńców i osób, u których niedawno doszło do zakażenia (w takim przypadku niezbędne jest pilne wykonanie badań molekularnych w celu oceny pod kątem aktywnego zakażenia SARS-CoV-2; do czasu wykluczenia aktywnego zakażenia pracownik powinien być odsunięty od pracy i poddany izolacji). Choć nie ma jeszcze dowodów na to, że przebycie zakażenia SARS-CoV-2 chroni przed kolejnym zachorowaniem, to jednak charakter choroby (tylko ostre zakażenie) i to, że jak dotąd nie stwierdzono mutowania wirusa podobnego do tego, jakie zachodzi w przypadku wirusa grypy A, pozwala na założenie, że ozdrowieńcy na tym etapie epidemii nie powinni się ponownie zakazić (co jednak nie zwalnia z obowiązku stosowania PPE). W sytuacji niedoboru personelu medycznego, gdy po kontakcie z osobą zakażoną medycy są wysyłani na kwarantannę, będzie można rozważać pozostawienie ozdrowieńców w pracy w celu zachowania ciągłości opieki nad pacjentami. Powinni oni jednak pozostać pod nadzorem sanitarnym i stosować na wszelki wypadek zasady ograniczające szerzenie się zakażenia na inne osoby (noszenie maski chirurgicznej, częsta higiena rąk, zachowywanie odpowiedniej odległości od innych osób).
Na koniec należy podkreślić, że obecnie ani konsultant krajowy w dziedzinie mikrobiologii klinicznej, ani eksperci PTEiLChZ nie zalecają stosowania testów serologicznych.^6,7