Resuscitation Council UK Statement on COVID-19 in relation to CPR and resuscitation in first aid and community settings. https://www.resus.org.uk/media/statements/resuscitation-council-uk-statements-on-covid-19-coronavirus-cpr-and-resuscitation/covid-community/ (aktualizacja: 22.03.2020)
Resuscitation Council UK Statement on COVID-19 in relation to CPR and resuscitation in healthcare settings. https://www.resus.org.uk/media/statements/resuscitation-council-uk-statements-on-covid-19-coronavirus-cpr-and-resuscitation/covid-healthcare/ (aktualizacja: 20.03.2020)
Tłumaczyli: lek. Szymon Michniewicz, Klaudia Szwakopf
Skróty: COVID-19 (coronavirus disease) – choroba spowodowana przez SARS-CoV-2, FFP (filtering face piece) – maska ochronna filtrująca, PPE (personal protective equipment) – środki ochrony indywidualnej, RKO – resuscytacja krążeniowo-oddechowa, SARS-CoV-2 – koronawirus zespołu ostrej niewydolności oddechowej 2
Przedruk za zgodą Resuscitation Council UK
Prowadzenie resuscytacji krążeniowo-oddechowej w ramach pierwszej pomocy w warunkach pozaszpitalnych
1. Rozpoznawaj zatrzymanie krążenia na podstawie obserwacji braku oznak życia i normalnego oddychania. Nie przykładaj ucha ani policzka w pobliże ust pacjenta w celu wysłuchania lub wyczucia jego oddechu. W razie jakichkolwiek wątpliwości co do rozpoznania zatrzymania krążenia rozpocznij uciskanie klatki piersiowej i kontynuuj je do czasu przybycia pomocy.
2. Upewnij się, czy zespół ratownictwa medycznego jest w drodze. W razie podejrzenia u pacjenta COVID-19 poinformuj o tym dyspozytora pod numerem 999 (112).
3. Jeśli istnieje ryzyko zakażenia (SARS-CoV-2 – przyp. red.), połóż na twarzy pacjenta ręcznik lub inną tkaninę, by zakryć jego usta i nos. Do chwili przybycia zespołu ratownictwa medycznego ogranicz się do uciskania klatki piersiowej i defibrylacji. Splecione ręce połóż na środku klatki piersiowej, a następnie wykonuj mocne i szybkie uciśnięcia.
4. Wczesne użycie defibrylatora znacząco zwiększa szansę pacjenta na przeżycie i nie zwiększa ryzyka zakażenia.
5. Jeśli osoba udzielająca pomocy ma dostęp do środków ochrony indywidualnej (PPE; np. maski ochronnej filtrującej [FFP3], rękawiczek jednorazowych, gogli lub przyłbicy), powinna je założyć.
6. Po zakończeniu RKO ograniczonej do samego uciskania klatki piersiowej wszystkie osoby udzielające pomocy powinny umyć dokładnie ręce wodą i mydłem (wygodną alternatywę stanowią żele do mycia rąk na bazie alkoholu). Należy się także skonsultować, dzwoniąc na infolinię NHS 111 (w Polsce z infoliniami sanepidu, Narodowego Funduszu Zdrowia lub najbliższego oddziału obserwacyjno-zakaźnego – przyp. tłum.) lub z doradcą medycznym.
Postępowanie u dzieci. Wiadomo, że u dzieci zatrzymanie krążenia z przyczyn sercowych jest mało prawdopodobne. Bardziej prawdopodobne są przyczyny oddechowe, co sprawia, że wentylacja ma zasadnicze znaczenie dla przeżycia dziecka. Dla osób nieprzeszkolonych w resuscytacji pediatrycznej najważniejsze jest szybkie działanie, by zapewnić dziecku konieczne leczenie w sytuacji krytycznej. W postępowaniu w pozaszpitalnym zatrzymaniu krążenia najważniejsze jest szybkie wezwanie zespołu ratownictwa medycznego oraz natychmiastowe podjęcie działań ratowniczych. Jeśli dziecko nie oddycha prawidłowo i nikt nie podejmie żadnych czynności ratunkowych, dojdzie do zatrzymania czynności serca. W razie jakichkolwiek wątpliwości co do właściwego postępowania należy skorzystać z powyższych wskazówek.
Prawdopodobnie znasz dziecko, u którego doszło do pozaszpitalnego zatrzymania krążenia. To prawda, że wykonanie oddechów ratunkowych zwiększy ryzyko przeniesienia SARS-CoV-2 na ratownika lub na dziecko. Jest ono jednak małe w porównaniu z ryzykiem niepodjęcia żadnych działań, co z pewnością doprowadzi do zgonu dziecka.
Prowadzenie resuscytacji krążeniowo-oddechowej w placówkach ochrony zdrowia
1. Pacjentów z podejrzeniem COVID-19, u których istnieje ryzyko nagłego pogorszenia stanu zdrowia lub nagłego zatrzymania krążenia, powinno się identyfikować jak najszybciej. Należy podjąć odpowiednie kroki, aby zapobiec zatrzymaniu krążenia i uniknąć narażenia personelu medycznego podczas RKO. Ocena na podstawie skali wczesnych objawów ostrzegawczych (np. NEWS2) pozwoli wcześnie zidentyfikować takie osoby. Powinno się też wcześnie identyfikować chorych, u których właściwa będzie decyzja o niepodejmowaniu RKO.
2. Przed zbadaniem pacjenta oraz rozpoczęciem uciskania klatki piersiowej i monitorowania rytmu serca koniecznie trzeba założyć PPE, przynajmniej maskę FFP3, osłonę oczu, nieprzemakalny fartuch i rękawiczki (w Polsce: maskę twarzową FFP3, gogle/przyłbicę, kombinezon, ew. nieprzemakalny fartuch i kaptur, ochraniacze na buty i podwójne rękawiczki [jedne założone pod mankiet, drugie na mankiet kombinezonu/fartucha] – przyp. red.).
3. Konieczność założenia PPE może opóźnić rozpoczęcie RKO u chorych na COVID-19. Opóźnienie to można zminimalizować sprawdzając gotowość do użycia PPE (w tym dostępności na wózku reanimacyjnym zestawu PPE do procedur związanych z powstawaniem aerozolu) oraz dzięki ćwiczeniom i praktyce. Bezpieczeństwo personelu medycznego jest najważniejsze. Przy podejrzeniu hipoksji jako przyczyny zatrzymania krążenia (również u dzieci) zwykle wskazana jest wczesna wentylacja tlenem. Jakiekolwiek interwencje w obrębie dróg oddechowych przeprowadzane bez prawidłowego PPE narażają ratownika na znaczne ryzyko zakażenia. W związku z tym zaleca się rozpoczynanie RKO od uciskania klatki piersiowej, nawet w razie przypuszczenia, że do zatrzymania krążenia doszło wskutek hipoksji.
4. Rozpoznaj zatrzymanie krążenia na podstawie obserwacji braku oznak życia i normalnego oddychania. Jeśli jesteś odpowiednio przeszkolony, sprawdź palpacyjnie tętno na tętnicach szyjnych. Nie przykładaj ucha ani policzka w pobliże ust pacjenta w celu wysłuchania lub wyczucia jego oddechu. W razie jakichkolwiek wątpliwości co do rozpoznania zatrzymania krążenia rozpocznij uciskanie klatki piersiowej i kontynuuj je do czasu przybycia pomocy.
5. Samo uciskanie klatki piersiowej oraz monitorowanie rytmu serca należy rozpocząć tak szybko, jak to możliwe. Powinno się unikać wentylacji usta–usta i używania maski kieszonkowej. Jeżeli pacjent już otrzymuje tlen poprzez maskę twarzową, należy ją pozostawić na jego twarzy i uciskać klatkę piersiową.
6. Obecny personel medyczny (ubrany w PPE właściwe dla procedur związanych z powstawaniem aerozolu) może pomóc w uciskaniu klatki piersiowej do czasu przybycia zespołu reanimacyjnego. Inne osoby pomagające oraz członkowie zespołu reanimacyjnego muszą założyć: maskę FFP3, kombinezon lub nieprzemakalny fartuch i kaptur, podwójne rękawice, osłonę oczu (gogle/przyłbica) (i osłonę butów – przyp. red.), przed przejęciem czynności resuscytacyjnych od osób, które je rozpoczęły.
7. W razie stwierdzenia rytmu do defibrylacji (migotania komór lub częstoskurczu komorowego bez tętna – przyp. red.) jak najszybciej ją wykonaj. Dzięki wczesnemu przywróceniu krążenia można uniknąć konieczności zabezpieczenia dróg oddechowych i wspomagania wentylacji.
8. Zabezpieczenie dróg oddechowych (np. za pomocą przyrządów nagłośniowych do udrażniania dróg oddechowych lub intubacji dotchawiczej) powinna wykonać osoba mająca odpowiednie doświadczenie. Pozostałe osoby mogą stosować wyłącznie te procedury, w których zostały przeszkolone (np. wentylację workiem samorozprężalnym przez maskę twarzową). Dla wielu pracowników medycznych będzie to oznaczało wentylowanie pacjenta z użyciem rurki ustno-gardłowej i dwuosobowej techniki wentylacji, w której jedna osoba zapewnia dwoma rękami szczelność maski twarzowej, a druga ściska worek samorozprężalny. Intubację dotchawiczą i zakładanie maski lub rurki krtaniowej mogą wykonywać wyłącznie osoby doświadczone i kompetentne w tym zakresie.
9. Zatrzymanie krążenia może być spowodowane bezpośrednio przez COVID-19 lub przez chorobę współistniejącą. Ważne jest, aby podjąć próbę ustalenia i leczenia przyczyny odwracalnej (np. ciężkiej hipoksemii) przed podjęciem decyzji o przerwaniu RKO.
10. Cały sprzęt użyty podczas RKO należy zutylizować lub zdezynfekować zgodnie z zaleceniami producenta i lokalnymi wytycznymi. Wszystkie powierzchnie, na których leżały przyrządy do RKO, także wymagają dezynfekcji zgodnie z lokalnymi wytycznymi. Szczególną uwagę należy zwracać na to, by nie odkładać sprzętu użytego do zabezpieczenia dróg oddechowych (np. laryngoskopu czy maski twarzowej) na poduszkę pacjenta, lecz na tacę. Nie można zostawiać ssaka typu Yankauer pod poduszką pacjenta, lecz trzeba umieścić zanieczyszczoną końcówkę w jednorazowej rękawiczce.
11. Należy zdjąć PPE w bezpieczny sposób, by samemu uniknąć zakażenia, i wyrzucić go do odpowiedniego pojemnika zgodnie z lokalnymi wytycznymi (opis procedury zdejmowania PPE – przyp. red.). Ważną rolę w zapobieganiu transmisji zakażenia odgrywa higiena rąk. Należy je dokładnie umyć wodą i mydłem albo środkiem na bazie alkoholu.
