Jak zmniejszyć stężenie cholesterolu całkowitego i frakcji LDL we krwi

dr n. med. Dominika Wnęk, dietetyk

Zmiana sposobu żywienia i zwiększenie aktywności fizycznej, to elementy konieczne w terapii zaburzeń lipidowych. Nie należy o tym zapominać nawet w przypadku skutecznej farmakoterapii.

Fot. pixabay.com

Modyfikacja stylu życia, czyli zmiana sposobu żywienia i zwiększenie aktywności fizycznej, to elementy konieczne w terapii zaburzeń lipidowych. Nie należy o tym zapominać nawet w przypadku skutecznej farmakoterapii. Aby obniżyć stężenie cholesterolu całkowitego i frakcji LDL, należy wprowadzić do diety kilka zmian.

W pierwszej kolejności zwraca się uwagę na konieczność ograniczenia spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych oraz tłuszczów trans. Nasycone kwasy tłuszczowe zawierają głównie produkty pochodzenia zwierzęcego (tłuste mięsa i wędliny, podroby, boczek, słonina) oraz tłuste przetwory mleczne (śmietana, tłuste sery podpuszczkowe, pleśniowe i topione). Wśród produktów roślinnych, które stanowią źródło nasyconych kwasów tłuszczowych, należy wymienić olej palmowy i kokosowy. Natomiast niekorzystne dla zdrowia tłuszcze trans znajdują się w produktach typu fast food, gotowych wyrobach garmażeryjnych, chipsach, dostępnych w handlu wyrobach cukierniczych i piekarniczych oraz wszelkich produktach wysokoprzetworzonych (gotowe zupy i sosy).

Istotna zmiana w diecie wpływająca na zmniejszenie stężenia cholesterolu polega na zwiększeniu spożycia błonnika pokarmowego. W praktyce sprowadza się to do wprowadzenia do diety takich produktów, jak: płatki owsiane, gryczane, orkiszowe, grube kasze – gryczana, jęczmienna, pęczak, makarony razowe i ryż brązowy. Bardzo dobrym źródłem błonnika pokarmowego są także warzywa i owoce (zaleca się spożycie 5 porcji na dzień). Inne istotne elementy to ponadto ograniczenie spożycia alkoholu, redukcja masy ciała oraz zwiększenie aktywności fizycznej. W zaleceniach Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego i Europejskiego Towarzystwa Miażdżycowego dotyczących leczenia zaburzeń lipidowych (2019 r.) wskazuje się także możliwość wprowadzenia do diety żywności funkcjonalnej wzbogaconej fitosterolami.

Fitosterole (sterole roślinne)

Fitosterole roślinne naturalnie występują w roślinach oleistych (rzepak, słonecznik, kukurydza), a także w dużych ilościach w różnych orzechach, migdałach, nasionach sezamu i dyni oraz nasionach roślin strączkowych. Wśród najczęściej występujących fitosteroli wymienia się ß-sitosterol, kampesterol i stigmasterol. Związki te należą do tej samej grupy co cholesterol, mogą więc z nim konkurować w procesie wchłaniania jelitowego.

Wprawdzie fitosterole występują w licznych produktach żywnościowych, jednak ich spożycie zazwyczaj nie osiąga ilości odpowiadającej dawce terapeutycznej. Średnie spożycie steroli z pożywienia wynosi od około 250 mg/dzień w Europie Północnej do około 500 mg/dzień w krajach śródziemnomorskich.

Badania wskazują, że spożycie 2 g fitosteroli dziennie skutecznie obniża stężenie cholesterolu całkowitego i frakcji LDL o około 7–10%. Związki te nie wpływają jednak na stężenia frakcji HDL oraz triglicerydów. We wspomnianych wcześniej Wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego i Europejskiego Towarzystwa Miażdżycowego dotyczących leczenia zaburzeń lipidowych wskazano, że stosowanie żywności funkcjonalnej zawierającej sterole i stanole roślinne (≥2 g/d z głównym posiłkiem) można rozważyć u osób:

ze zwiększonym stężeniem cholesterolu i umiarkowanym lub małym całkowitym ryzykiem sercowo-naczyniowym, które się nie kwalifikują do leczenia farmakologicznego
z grupy dużego lub bardzo dużego ryzyka sercowo-naczyniowego, którzy nie osiągają docelowego stężenia frakcji cholesterolu LDL podczas leczenia statyną lub nie tolerują leków z tej grupy, w ramach uzupełnienia farmakoterapii
dorosłych i dzieci (w wieku >6 lat) z hipercholesterolemią rodzinną.

Piśmiennictwo

Mach F, Baigent C, Catapano AL i wsp.: 2019 ESC/EAS Guidelines for the management of dyslipidaemias: lipid modification to reduce cardiovascular risk: The Task Force for the management of dyslipidaemias of the European Society of Cardiology (ESC) and European Atherosclerosis Society (EAS) European Heart Journal 2020; 41 (1): 111–188

dr n. med. Dominika Wnęk

Dietetyk, wieloletni pracownik Zakładu Biochemii Klinicznej UJ CM oraz aktywny uczestnik trzech ramowych programów Unii Europejskiej: Lipgene, NuGO oraz Bioclaims. Wielokrotny wykładowca w ramach kursów doskonalących dla dietetyków realizowanych przez Polskie Towarzystwo Dietetyki.
Zainteresowania badawcze skupiają się głównie na zagadnieniach dotyczących otyłości i wpływu składników diety na ekspresję genów i procesy komórkowe (nutrigenomika). Swoje doświadczenie w leczeniu otyłości zdobywała, pracując w Poradni Leczenia Zaburzeń Lipidowych i Otyłości, działającej przy Zakładzie Biochemii Klinicznej UJ CM oraz jako uczestniczka licznych kursów i konferencji organizowanych w kraju i za granicą.
Obecnie związana jest z wydawnictwem Medycyna Praktyczna, gdzie pełni funkcję redaktora w serwisie „Dieta i ruch”.

21.04.2023

Zobacz także

Każdy ruch się liczy! Nowe wytyczne WHO dotyczące aktywności fizycznej O nowych wytycznych WHO dotyczących zalecanej aktywności fizycznej mówi dr Katarzyna Wolnicka z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - Państwowego Zakładu Higieny.
Jak skłonić dzieci do aktywności fizycznej? Okiem terapeuty Posłuchaj wypowiedzi eksperta dr. Lesława Kluby z Zakładu Usprawniania Leczniczego w Instytucie Matki i Dziecka.
W jaki sposób pozostać aktywnym w codziennym życiu? Praktyczne przykłady realizacji zaleceń wysiłku fizycznego dla osób dorosłych.
Aktywność fizyczna korzystna dla zdrowia w każdym wieku Podsumowanie ryzyka związanego z brakiem aktywności fizycznej w codziennym życiu.
Monakolina i czerwony sfermentowany ryż – czy są skuteczne w zmniejszaniu stężenia cholesterolu? Na rynku farmaceutycznym znajdują się preparaty zawierające monakolinę K. Substancja ta powstaje w trakcie fermentacji czerwonego ryżu, zachodzącej z udziałem grzybów Monascus purpureus. Badania wykazały, że suplementy czerwonego sfermentowanego ryżu zmniejszają stężenie cholesterolu całkowitego i frakcji LDL.
Interwencje żywieniowe mające na celu redukcję stężenia cholesterolu w organizmie W związku z redukcją ilości spożywanego tłuszczu sposób przygotowania potraw jest równie istotny.
Dieta dla osoby z hipercholesterolemią genetyczną Jaka powinna być dieta dla osoby ze stwierdzoną hipercholesterolemią genetyczną?
Hipercholesterolemia: Dieta na obniżenie cholesterolu - jadłospis, przepisy Dieta obniżająca stężenie cholesterolu powinna uwzględniać ograniczenie nasyconych kwasów tłuszczowych, cholesterolu pokarmowego i kwasów tłuszczowych trans. Można to osiągnąć poprzez włączenie do jadłospisu osób z podwyższonym stężeniem cholesterolu: warzyw i owoców, pełnoziarnistych produktów zbożowych, nasion roślin strączkowych oraz chudego mięsa i ryb.

Wybrane treści dla Ciebie

Lipidy i lipoproteiny Lipidy, takie jak cholesterol i triglicerydy, są nierozpuszczalne we krwi. Krążący lipid jest przenoszony w lipoproteinach, które transportują go do różnych tkanek w celu wykorzystania energii, odkładania lipidów, produkcji hormonów steroidowych i tworzenia kwasów żółciowych.
Dieta w zespole metabolicznym Badania naukowe potwierdzają korzyści wynikające ze stosowania diety śródziemnomorskiej u pacjentów z zespołem metabolicznym. Okazuje się, że wywiera ona korzystny wpływ na typowe składowe tego zespołu.
Tłuszcze Określenie „tłuszcze” obejmuje zarówno składniki pokarmowe, jak i produkty spożywcze nazywane potocznie tłuszczami, takie jak masło, smalec, margaryny i oleje jadalne.
Cholesterol - funkcje, źródła, frakcje, stężenie Cholesterol to substancja niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jednak spożywanie w nadmiernych ilościach pokarmów z dużą zawartością cholesterolu i jednoczesnym zwiększonym spożyciu nasyconych kwasów tłuszczowych, może przyczyniać się do powstania hipercholesterolemii
Kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6 – źródła i właściwości Kwasy tłuszczowe omega-3 odgrywają istotną rolę w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych. Do pokarmowych źródeł tych związków zalicza się niektóre oleje roślinne oraz tłuste ryby morskie.
Masło czy margaryna - co jest zdrowsze? Wśród produktów żywnościowych dostępnych na rynku i przeznaczonych do smarowania pieczywa wymienia się obecnie masło, margaryny miękkie oraz tłuszcze mieszane (będące połączeniem masła i olejów roślinnych lub masła i margaryny, tzw. miksy do smarowania). Produkty te charakteryzują się odmiennymi walorami smakowymi, składem kwasów tłuszczowych, a co za tym idzie wartością odżywczą i zdrowotną.
Czy awokado może leczyć trądzik? Z własnej obserwacji zauważyłem, że gdy każdego dnia zjadam jedno awokado, tym samym łagodzi się mój trądzik, a także ustępuje łupież. Czym można to wytłumaczyć?
Kwasy tłuszczowe trans Kwasy tłuszczowe trans znajdują się głównie w margarynach, produktach cukierniczych i gotowych posiłkach obiadowych. Ich niekorzystny wpływ na zdrowie został dobrze poznany. Uważa się, że mają one znaczący wpływ na ryzyko rozwoju zmian miażdżycowych, a w konsekwencji chorób sercowo-naczyniowych.
Sterole i stanole roślinne Sterole i stanole roślinne to związki, które naturalnie występują w produktach roślinnych, a przede wszystkim oleju rzepakowym, sojowym i oliwie z oliwek. Związki te mają zdolność zmniejszania stężenia cholesterolu całkowitego i frakcji LDL. Żywność wzbogacaną w sterole i stanole roślinne zaleca się w określonych sytuacjach klinicznych.

Inne pytania

Produkty zalecane osobom z dną moczanową Z dną moczanową zmagam się od lat. Wiele czytam na temat tej choroby cywilizacyjnej. Naczytałem się wiele o dietach - czego nie można jeść, a co można. Czy Pani zdaniem warzywa strączkowe, ze szpinakiem włącznie, czy kasza gryczana, jęczmienna są wykluczone?
Dobrze przyswajalne źródła wapnia i magnezu w diecie wegańskiej Jakie są dobrze przyswajalne źródła wapnia i magnezu w diecie wegańskiej?
Czy to prawda, że weganie i wegetarianie rzadziej chorują na nowotwory? Wegetarianie w krajach zachodnich charakteryzują się bardziej prozdrowotnym stylem życia niż populacja ogólna. Nie będzie zatem zaskoczeniem informacja, że standaryzowane do wieku współczynniki umieralności na nowotwory są wśród nich niższe niż w populacji ogólnej.
Ćwiczenia na płaski brzuch Kluczową rolę w stabilizacji właściwej sylwetki odgrywa mięsień poprzeczny brzucha, dlatego jest wzmacniany w programach ćwiczeń, których celem jest uzyskanie prawidłowej postawy ciała, w ćwiczeniach systemu Pilatesa oraz rehabilitacji kręgosłupa. Poznanie jak świadomie napina się ten mięsień oraz zastosowanie tej techniki w innych ćwiczeniach i codziennej aktywności jest ważnym aspektem stabilizacji osi ciała.
Pieczywo chrupkie w diecie redukcyjnej Pieczywo chrupkie jest uznawane za alternatywę dla pieczywa tradycyjnego. Duża zawartość błonnika pokarmowego oraz, jak sądzą niektórzy, niska kaloryczność są głównym powodem, dla którego coraz więcej osób decyduje się na włączenie go do jadłospisu.