Dożylne leczenie płynami podczas znieczulenia dzieci jest jego istotnym elementem. Należy zwrócić uwagę, że płynoterapia różni się istotnie w zależności od wieku pacjenta, rodzaju zabiegu operacyjnego i ewentualnego istnienia deficytu płynowego przed operacją.
Jakie rodzaje płynów dożylnych należy stosować w czasie znieczulenia u dzieci?
W trakcie znieczulenia u dzieci rutynowo stosuje się krystaloidy izotoniczne (tj. zawierające 130–155 mmol/l jonów sodu, stężenie zbliżone do osocza). Obecnie preferuje się krystaloidy izotoniczne zbilansowane, 0.9% roztwór NaCl stanowi dopuszczalną alternatywę.
W jakich ilościach należy przetaczać płyny podczas znieczulenia u dzieci?
Płyny przetaczane w czasie znieczulenia u dzieci powinny uwzględniać:
1. deficyt przedoperacyjny (nie powinien występować w przypadku operacji planowych, jeżeli respektowane są aktualne zasady postu przedoperacyjnego)
2. zapotrzebowanie podstawowe
3. straty bieżące – tym większe, im „większy" jest zabieg oraz ewentualna zmiana napięcia naczyń związana z zastosowanym znieczuleniem; przemieszczenie płynu poza łożysko naczyniowe.
Czy płyny zawierające glukozę są bezpieczne podczas znieczulenia u dzieci?
Podczas znieczulenia u dzieci rutynowo nie ma potrzeby stosowania płynów zawierających glukozę. Wyjątkiem od powyższego są szczególne przypadki kliniczne, m.in.:
- noworodki, w szczególności przedwcześnie urodzone
- dzieci niedożywione
- dzieci poddane bardzo długim, wielogodzinnym operacjom, jeżeli zastosowano skuteczną analgezję regionalną (wytłumienie hormonalnej reakcji stresowej)
- pacjenci, którzy przed operacją byli żywieni pozajelitowo (objętość wlewu PPN/TPN (ang. partial/total parenteral nutrition) należy zredukować na czas znieczulenia do 30–50%), pozostałe zapotrzebowanie płynowe realizuje się poprzez równoległą podaż krystaloidu izotonicznego bez glukozy, preferencyjnie zbilansowanego
- inni chorzy ze zwiększonym ryzykiem hipoglikemii (m.in. chorzy z insulinomą, niektórymi wrodzonymi wadami metabolizmu, leczeni β-blokerami.
W okresie okołooperacyjnym niebezpieczne jest stosowanie płynów hipotonicznych (tj. zawierających stężenie Na <130 mmol/l) m.in 5% roztworu glukozy, mieszanek 5% roztworu glukozy i 0,9% roztworu NaCl w stosunkach 4:1, 2:1, 1:1. U dziecka w okresie okołooperacyjnym może dojść do nieadekwatnego wydzielania hormonu antydiuretycznego ( ADH), który jest jednym z hormonów stresu. W efekcie nie jest ono w stanie wydalić nadmiaru wolnej wody, która zostanie mu przetoczona pod postacią płynów hipotonicznych. W konsekwencji dochodzi do ostrej hiponatremii, której najgroźniejszym powikłaniem jest obrzęk mózgu. W przypadku braku rozpoznania tego powikłania może dojść do uszkodzenia mózgu, a nawet śmierci dziecka. Dlatego stosowanie płynów hipotonicznych w okresie okołooperacyjnym jest przeciwskazane.
Jeżeli konieczne jest zastosowanie płynu z glukozą u chorego z dużym ryzykiem hipoglikemii najbezpieczniej jest wstrzyknąć 40%roztwór glukozy do płynu izotonicznego, tak by uzyskać potrzebne stężenie glukozy np. 4–5%. Wówczas płyn ten stosuje się z prędkością pokrywająca zapotrzebowanie podstawowe. Pozostałe straty uzupełnia się płynem izotonicznym, niezawierającym glukozy, optymalnie zbilansowanym. Jedynym dostępnym fabrycznie płynem izotonicznym zawierającym glukozę jest Benelyte, jednak ze względu na małe stężenie glukozy (1%), może być ono niewystarczające dla najmłodszych pacjentów w okresie pooperacyjnym (śródoperacyjnie zwykle będzie ono wystarczające).
