Odpowiedź
prof. dr hab. n. med. Anna Nowak-Węgrzyn
Division of Pediatric Allergy and Immunology, Department of Pediatrics, New York University Grossman School of Medicine, Nowy Jork, USA
Niestety nie można wydać jednoznacznego silnego zalecenia dla tych pacjentów. Orzechy ziemne są roślinami strączkowymi, jednak mogą zawierać podobne białka spichrzowe jak orzechy leśne (twarde), przez co możliwe są reakcje podobne lub krzyżowe. Generalnie u dziecka uczulonego na orzeszki ziemne ryzyko reakcji na ≥1 orzech twardy wynosi około 30%. U osób uczulonych na orzechy twarde (laskowe, włoskie, brazylijskie, migdały, orzechy makadamia, nerkowca lub pistacje) ryzyko reakcji krzyżowej na inny orzech twardy wynosi około 50%. Jednak również w obrębie tych orzechów leśnych są podgrupy podobnych orzechów (np. nerkowce i pistacje) – w takim przypadku ryzyko wystąpienia reakcji wynosi >90%. Drugą podobną parą są orzechy włoskie i orzechy pekana.
Aby rozstrzygnąć, jakie jest ryzyko reakcji krzyżowej, można wykonać diagnostykę w kierunku wykrycia sIgE w surowicy lub w punktowych testach skórnych. Ujemny wynik tych badań umożliwia wprowadzenie danego orzecha do diety. Jednak z uwagi na podobieństwo (homologię) białek (np. spichrzeniowych) występujących w orzechach bardzo prawdopodobne jest uzyskanie dodatniego wyniku sIgE. W takiej sytuacji, aby określić możliwość spożycia określonych gatunków orzechów, zaleca się próbę prowokacji doustnej. Jeszcze dokładniejsze wyniki można uzyskać dzięki diagnostyce molekularnej, pozwalającej wykryć sIgE przeciwko komponentom alergenowym związanym ze zwiększonym ryzykiem ciężkiej reakcji.
Problem dodatkowo komplikuje fakt, że dużo pokarmów zawierających jeden gatunek orzecha jest zanieczyszczonych innymi rodzajami orzechów. Po wykonaniu próby prowokacji trzeba więc bardzo dokładnie wytłumaczyć rodzicom, jakie postaci pokarmów zawierających orzechy są bezpieczne dla dziecka. Przykładowo, po ustaleniu, że dziecko uczulone na orzechy leśne (twarde) bezpiecznie zjada orzeszki ziemne, margines bezpieczeństwa jest większy, ponieważ rzadko się zdarza, aby produkty z orzeszkami ziemnymi były zanieczyszczone orzechami leśnymi, które są droższe. Natomiast w przypadku dziecka uczulonego tylko na 1 gatunek orzecha leśnego spożywanie innych gatunków orzechów kupionych w łupince jest względnie bezpieczne z uwagi na małe ryzyko zanieczyszczenia. Należy natomiast unikać większości produktów komercyjnych, takich jak mieszanki orzechów, ciasteczka i słodycze, ponieważ w tych przypadkach nie da się wykluczyć zanieczyszczenia. Wiele produktów wykonuje się na liniach produkcyjnych przetwarzających również inne orzechy, dlatego wykluczenie zanieczyszczenia jest niemożliwe. Jedynie niektórzy wyspecjalizowani wytwórcy gwarantują, że ich produkty nie są zanieczyszczone żadnymi innymi gatunkami orzechów. Oczywiście takie restrykcje wiążą się z dużymi niedogodnościami dla pacjentów i ich rodzin. Z tego powodu obecnie coraz częściej stosuje się próby prowokacji w celu ustalenia tzw. dawki progowej, czyli ilości pokarmu, która wywołuje kliniczną reakcję u pacjenta. Pacjenci reagujący łagodnymi objawami na dużą dawkę progową nie muszą unikać pokarmów, które mogą być zanieczyszczone podczas produkcji.
