Ruchy antyszczepionkowe jednym z największych zagrożeń dla zdrowia

Świat stoi przed wieloma wyzwaniami zdrowotnymi. Obejmują one epidemie chorób, którym można zapobiegać poprzez szczepienia, antybiotykooporność, zwiększającą się liczbę osób otyłych oraz unikanie aktywności fizycznej, konsekwencje zdrowotne zanieczyszczeń powietrza, zmian klimatycznych oraz licznych kryzysów humanitarnych. Aby przeciwdziałać tym i innym zagrożeniom, podczas 71. Światowego Zgromadzenia Zdrowia (World Health Assembly), które odbyło się w maju 2018 roku, przyjęto nowy 5-letni plan strategiczny Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) – „13th General Programme of Work” – na lata 2019-2023. Spośród wielu zagrożeń dla zdrowia ujętych w tym dokumencie, WHO wybrała 10, które stanowią największe zagrożenie dla zdrowia ludzkości w 2019 roku.

Nie powinien dziwić fakt, że w tym niechlubnym rankingu znalazły się postawy i ruchy antyszczepionkowe. WHO alarmuje, że odmowa poddawania się szczepieniom ochronnym grozi zaprzepaszczeniem sukcesów w walce z chorobami zakaźnymi. Szczepienia ochronne są jedną z najbardziej efektywnych kosztowo procedur medycznych. Szacuje się, że każdego roku zapobiegają 2–3 mln zgonów z powodu chorób zakaźnych na świecie, a można by uniknąć kolejnych 1,5 mln zgonów, gdyby poprawić wyszczepialność.

Choć przyczyny zwiększającej się zapadalności na odrę na świecie, również w Europie, są złożone, to nie ulega wątpliwości, że działania ruchów antyszczepionkowych i postawa nieufności, a wręcz wrogości wobec szczepień ochronnych, przyczyniły się do tak dużego pogorszenia sytuacji epidemiologicznej. W krajach, które były bliskie wyeliminowania tej choroby, odra na nowo stała się problemem (p. WHO: Liczba zachorowań na odrę zwiększyła się o 30 proc.).

W 2019 roku WHO planuje również wzmocnić działania na rzecz zapobiegania zachorowaniom na raka szyjki macicy poprzez zwiększenie odsetka zaszczepionych przeciwko HPV. Rok 2019 może być również tym, w którym uda się zatrzymać transmisję dzikiego wirusa polio (WPV). Aktualnie Afganistan i Pakistan są jedynymi krajami na świecie, w których notuje się zachorowania na polio wywołane przez WPV (p. W walce z polio osiągnęliśmy ogromny sukces). W 2018 roku w tych dwóch krajach odnotowano 29 potwierdzonych zachorowań na polio wywołanych przez WPV.

Eksperci WHO w przygotowanym dokumencie wskazują również, że tylko kwestią czasu jest, kiedy świat stanie w obliczu kolejnej pandemii grypy. Pandemie pojawiają się co kilkanaście lub kilkadziesiąt lat i wywoływane są przez nowe, nieznane do tej pory u ludzi podtypy lub warianty wirusa, np. tzw. hiszpanka (w latach 20. XX w.). WHO stale monitoruje krążące w populacji typy wirusa grypy w celu wykrycia szczepów potencjalnie pandemicznych. W nadzór zaangażowane są 153 instytucje w 114 krajach.

Wśród innych największych zagrożeń dla zdrowia WHO wymienia: zanieczyszczenia powietrza i zmiany klimatu, choroby niezakaźne (cukrzyca, nowotwory, choroby układu sercowo-naczyniowego), złe warunki życia, antybiotykooporność, wirus ebola i inne wysoce niebezpieczne patogeny, wirus HIV, złą jakość podstawowej opieki zdrowotnej oraz wirus dengi.