Szczepionki na każdym etapie produkcji i dystrybucji obwarowane są najwyższymi rygorami dotyczącymi bezpieczeństwa – udowodnili we wtorek uczestnicy konferencji „Szczepienia to nasze zdrowie i bezpieczeństwo. Bezpieczeństwo szczepionek – badania, kontrola i nadzór” zorganizowanej przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego-Państwowy Zakład Higieny (NIZP-PZH) z okazji Europejskiego Tygodnia Szczepień. Konferencja była merytoryczną odpowiedzią na mity, które budowane są wokół szczepień przez ruchy antyszczepionkowe.
Jeden z pierwszych prelegentów, wiceminister zdrowia Zbigniew Król, wskazał, że w ciągu ostatnich dwóch lat rzeczywistość dotycząca chorób zakaźnych w naszym kraju uległa zmianie.
– Przykładem jest odra. Jeszcze dwa, trzy lata temu myśleliśmy, że dojdzie do eradykacji tej choroby. Podobnie z polio – powiedział przedstawiciel resortu zdrowia. – Dwa ostatnie lata sprawiły, że ten problem został inaczej ulokowany. Myślę, że w tej chwili nie musimy aż tak bardzo przekonywać do szczepień. (...) Obecnie mamy więcej dowodów na to, żeby szczepić się i to na zdecydowanie większą skalę niż dzieje się to obecnie w Polsce. Mam nadzieję, że tego typu konferencje dadzą profesjonalistom zajmującym się ochroną zdrowia narzędzia do przekonywania osób, które wciąż się wahają.
Wśród zaproszonych gości była również Paloma Cuchi, Dyrektor Biura WHO w Polsce, która zwróciła uwagę, że konferencja zorganizowana przez NIZP-PZH jest wydarzeniem, które otwiera tegoroczny Europejski Tydzień Szczepień.
Jarosław Pinkas, Główny Inspektor Sanitarny (GIS), Konsultant Krajowy w dziedzinie zdrowia publicznego, podał niepokojące statystyki dotyczące liczby odmów szczepienia dzieci, która w 2018 roku sięgnęła 40 tysięcy.
– Gdzieś w świadomości zaistniało podejrzenie, że szczepienia są niedobre, mogą szkodzić, nie są przebadane, że dają bardzo groźne odczyny poszczepienne. Zrodziło się to kilka lat temu w sieci, a sieć jest bezkrytyczna. Można w niej wszystko napisać czy wyszukać treści, które nie są wiarygodne – mówił GIS. – Czy w 2010 roku, kiedy zaczęła się tendencja wzrostowa odmów szczepień, mogliśmy działać bardziej efektywnie? Pewnie nie, bo wydawało się nam, że tendencja jest tymczasowa, (…) że nigdy nie dojdzie do sytuacji, w której będziemy mieli 40 tys. odmów.
Zdaniem Jarosława Pinkasa, żeby ten niekorzystny trend odwrócić, konieczne są skuteczne działania państwa (poprzez legislację), profesjonalistów medycznych, pracodawców, samorządów i producentów szczepionek. Niezbędny jest również łatwy dostęp do rzetelnej wiedzy podanej w przystępny sposób.
Dr Grzegorz Cessak, prezes Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych wyjaśnił na czym polega proces rejestracji szczepionek w krajach Unii Europejskiej.
– Szczepionki mają bardzo restrykcyjne wymagania przy rejestracji, dużo bardziej niż pozostałe leki. Można powiedzieć, że są grupą leków o największym rygorze w kwestiach bezpieczeństwa, skuteczności i wymogów jakości. Można powiedzieć, że jest to najbezpieczniejsza i najlepsza jakościowo grupa produktów leczniczych powstających na świecie – zapewniał Grzegorz Cessak.
Kolejne prelegentki – Joanna Szajnik-Solska z Departamentu Nadzoru Głównego Inspektoratu Farmaceutycznego, Izabela Kucharska, zastępca GIS oraz Aleksandra Zasada z Zakładu Badania Surowic i Szczepionek NIZP-PZH – mówiły o zasadach przechowywania, transportu, nadzoru i kontroli nad jakością szczepionek w Polsce.
Temat, który budzi ogromne emocje wśród pacjentów, czyli obecność substancji pomocniczych w szczepionkach, omówiła prof. Ewa Augustynowicz z Zakładu Epidemiologii Chorób Zakaźnych i Nadzoru NIZP-PZH.
– Jeśli skupimy się na substancji, która budzi największe emocje i z którą wiąże się najwięcej niedopowiedzeń, czyli na związkach glinu, to nie można przekroczyć wartości granicznej podanej w Farmakopei Europejskiej: 1,25 mg/dawkę. Najczęściej do szczepionek dodajemy wodorotlenek glinu, fosforan glinu bądź hydroksyfosforanosiarczan glinu. W dawkach szczepionek dostępnych na rynku znajdziemy związki glinu w ilości 2-, a nawet 4-krotnie mniejszej niż wskazana wartość graniczna – wyjaśniła Ewa Augustynowicz.
Dodała również, że jednym z głównych źródeł ekspozycji na związki glinu jest pożywienie. Dorośli spożywają 7–9 mg glinu dziennie. Dzieci przyjmują duże dawki glinu z pokarmem matki (10 mg), a jeszcze więcej związków glinu znajdziemy w pokarmie sztucznym (40 mg).
–Dziecku podajemy kilka, kilkanaście dawek szczepionek inaktywowanych zawierających związki glinu. Natomiast na związki glinu z pożywienia małe dziecko narażone jest codziennie. Pokazuje to, że ekspozycja na związki glinu w szczepionkach jest znacznie mniejsza niż z pożywienia – mówiła Ewa Augustynowicz.
– Jeśli zadajemy sobie pytanie, czy szczepionki zawierające związkami glinu są bezpieczne, to dysponujemy dużą liczbą badań, które nas o tym przekonują – zapewniała Ewa Augustynowicz.
Konsultant Krajowy w dziedzinie epidemiologii, dr Iwona Paradowska-Stankiewicz, zastępca kierownika Zakładu Epidemiologii Chorób Zakaźnych i Nadzoru NIZP-PZH, poruszyła temat zwiększenia liczby rejestrowanych niepożądanych odczynów poszczepiennych (NOP). W ciągu ostatnich kilku lat liczba NOP podwoiła się – w 2013 roku zarejestrowano 1803 przypadki, a w 2018 roku – 3860. Dr Paradowska zwróciła uwagę, że większość z nich to odczyny łagodne, natomiast ciężkie NOP stanowią niewielki odsetek zgłoszonych zdarzeń.
– Musimy pamiętać o tym, że liczba NOP jest pochodną liczby podanych dawek, a tych podajemy coraz więcej. Po drugie zwiększenie liczby NOP wynika ze zwiększenia świadomości rodziców oraz lekarzy, którzy dysponują wiedzą pozwalającą określić, czy mają do czynienia z fizjologiczną reakcją poszczepienną czy z reakcją niepożądaną – tłumaczyła dr Iwona Paradowska-Stankiewicz.
Wszystkie wykłady wygłoszone podczas konferencji można obejrzeć i wysłuchać na stronie internetowej NIZP-PZH: „Szczepienia to nasze zdrowie i bezpieczeństwo. Bezpieczeństwo szczepionek – badania, kontrola i nadzór”.
