Tłumaczyła: Małgorzata Ściubisz
European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) opublikowało raport technicznych dotyczący podawania dodatkowych dawek szczepionek przeciwko COVID-19 osobom zaszczepionym w pełnym schemacie podstawowym. Poniżej przedstawiamy jego krótkie podsumowanie.
Najważniejsze wnioski
- Szczepienie przeciwko COVID-19 w schemacie podstawowym wszystkich kwalifikujących się do niego osób nadal powinno być priorytetem w krajach Unii Europejskiej/Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EU/EOG).
- Ważne jest, aby rozróżniać „dawki przypominające” podawane osobom, które optymalnie odpowiedziały na szczepienie podstawowe, od „dawek dodatkowych” podawanych osobom z upośledzeniem odporności, u których odpowiedź immunologiczna na szczepienie mogła być niewystraczająca. Dawki przypominające podaje się osobom zaszczepionym (tj. tym, które ukończyły podstawowy schemat szczepienia przeciwko COVID-19) w celu poprawy ochrony, która może się zmniejszać (np. w raz z upływem czasu od szczepienia – przyp. red.). Dodatkowe dawki w ramach podstawowego schematu szczepienia można podawać osobom ze znacznym upośledzeniem odporności, które po standardowym szczepieniu podstawowym mogły nie osiągnąć optymalnej ochrony.
- Oceniając konieczność podawania dawek przypominających szczepionek przeciwko COVID-19 z punktu widzenia zdrowia publicznego, należy mieć na uwadze, że głównym celem szczepień jest zapobieganie ciężkim przypadkom COVID-19. Należy uwzględnić skuteczność szczepionek przeciwko COVID-19 w zapobieganiu ciężkim postaciom tej choroby.
- Dostępne aktualnie dane naukowe dotyczące skuteczności rzeczywistej szczepionek przeciwko COVID-19 i czasu utrzymywania się ochrony wskazują, że wszystkie preparaty dostępne w krajach UE/EOG charakteryzują się bardzo dużą skutecznością w zapobieganiu ciężkim postaciom COVID-19, hospitalizacjom z jej powodu oraz zgonom. Sugeruje to, że nie ma pilnej potrzeby podawania dawek przypominających w pełni zaszczepionym osobom z populacji ogólnej.
- Już teraz należy rozważyć możliwość podania dodatkowej dawki szczepionki osobom, u których odpowiedź immunologiczna na podstawowe szczepienie przeciwko COVID-19 mogła być niewystarczająca. Dotyczy to wybranych grup pacjentów z upośledzeniem odporności (np. osoby po przeszczepieniu narządu miąższowego). Należy to postrzegać jako podanie dodatkowej dawki w ramach schematu podstawowego, a nie dawki przypominającej. W ramach środków ostrożności można również rozważyć podanie dodatkowej dawki szczepionki osobom w wieku senioralnym, w szczególności przebywającym w placówkach opieki długoterminowej.
- Należy również rozważyć pełne szczepienie przeciwko COVID-19 wszystkich kwalifikujących się osób z bliskiego otoczenia pacjentów w stanie immunosupresji lub innych wrażliwych grup, w tym personelu medycznego sprawującego nad nimi opiekę.
- Należy kontynuować ścisłe monitorowanie skuteczności szczepionek i występowania zakażeń przełamujących, zwłaszcza wśród osób obciążonych ryzykiem ciężkiego przebiegu COVID-19 oraz przebywających w placówkach zamkniętych, a w przypadku znacznego zmniejsza skuteczności szczepienia w jednej z grup populacji, podjąć odpowiednie decyzje.
- W sytuacji kontaktu z osobami z grup ryzyka ciężkiego przebiegu COVID-19, kluczową strategią zmniejszania ryzyka zakażenia SARS-CoV-2 pozostaje zachowanie dystansu fizycznego (jeśli dotyczy), noszenie masek zasłaniających usta i nos (zwłaszcza, jeżeli nie można zachować dystansu fizycznego) oraz higiena rąk i dróg oddechowych. Powyższe niefarmakologiczne metody zmniejszania ryzyka zakażenia SARS-CoV-2 powinny stanowić uzupełnienie szczepień ochronnych, zwłaszcza w warunkach zwiększonego ryzyka transmisji wirusa, tj. w placówkach opieki długoterminowej, oddziałach szpitalnych, w których przebywają pacjenci z grup ciężkiego przebiegu COVID-19.
- Potrzebne są dodatkowe dane naukowe dla przyszłego planowania strategii podawania dawek przypominających. Aktualnie przede wszystkim brakuje danych dotyczących korelatów ochrony przed COVID-19 dla różnych grup populacji, odstępu między szczepieniem podstawowym a dawką przypominającą, a także czasu utrzymywania się odporności w poszczególnych grupach wiekowych, grupach ryzyka, w zależności od preparatu, schematu szczepienia (homologiczny lub heterologiczny) oraz wobec wariantów budzących obawę (VOC). Aby odpowiedzieć na te pytania, potrzebne są badania obserwacyjne z prospektywnym zbieraniem danych, a także ścisły nadzór nad występowaniem zakażeń przełamujących w populacji ogólnej i w określonych jej grupach.
- Należy ocenić oraz porównać korzyści i ryzyko związane z ewentualnym podawaniem dawek przypominających. Korzyści z takiego postępowania mogą obejmować poprawę skuteczności szczepionek w zapobieganiu ciężkim postaciom COVID-19, chorobie o łagodnym lub umiarkowanym przebiegu lub zespołowi post-covid (inaczej long COVID), zakażeniu SARS-CoV-2 i transmisji wirusa. Natomiast ryzyko może dotyczyć występowania zdarzeń niepożądanych oraz konsekwencji dla zdrowia publicznego (np. negatywny wpływ na zaufanie do szczepień i wyszczepialność, dostępność szczepionek na świecie).
- Komunikat o ewentualnym podawaniu dodatkowych dawek szczepionek należy przygotować ostrożnie i przekazać społeczeństwu w przejrzysty, proaktywny i jasny sposób, aby uniknąć negatywnego wpływu na zaufanie do szczepień.
- Należy wyraźnie rozróżnić wzmocnienie odpowiedzi immunologicznej na standardowy podstawowych schemat szczepienia, np. u osób z upośledzeniem odporności, a dawkami przypominającymi podawanymi w sytuacji zmniejszania się ochrony poszczepiennej lub zjawiska ucieczki immunologicznej.
- Wiele krajów spoza UE/EOG wciąż zmaga się problemem niedoboru szczepionek i niewystraczającym odsetkiem zaszczepionych w swoich populacjach. Należy mieć na uwadze, że podjęcie decyzji o podawaniu dawek przypominających osobom z populacji ogólnej w krajach UE/EOG może pogłębić problem niedoboru szczepionek na świecie.
