Opracowała: Iwona Rywczak, redaktor serwisu Szczepienia
W 2008 roku w Szkocji wprowadzono powszechne szczepienie przeciwko ludzkiemu wirusowi brodawczaka (HPV) szczepionką 2-walentną (HPV-2), którą stosowano do 2012 roku. Szczepieniami objęto dziewczęta w wieku 12–13 lat, dodatkowo przez 3 lata prowadzono szczepienia wychwytujące dziewcząt do ukończenia 18. roku życia. Wskaźnik wyszczepialności grup wiekowych uprawnionych do szczepień wychwytujących wyniósł koło 65%, natomiast w grupach objętych rutynowym szczepieniem przekraczał 85%. W badaniu przekrojowym opublikowanym w 2017 roku oceniającym efekty programu szczepień w Szkocji stwierdzono zmniejszenie ryzyka zakażeń HPV 16 i 18 o 89,1% oraz zmniejszenie ryzyka zakażenia HPV 31, 33 i 45 (ochrona krzyżowa) o 79–93,8%.
W czasopiśmie „The BMJ” opublikowano wyniki kolejnego badania oceniającego wpływ powszechnych szczepień HPV-2 na częstość występowania śródnabłonkowej neoplazji szyjki macicy (CIN) u młodych kobiet. Dane pozyskano z programu badań przesiewowych w kierunku nowotworów szyjki macicy. Populację badania stanowiły 138 692 kobiety urodzone pomiędzy 1 stycznia 1988 roku a 5 czerwca 1996 roku, u których w wieku 20 lat wykonano badanie cytologiczne. Były to kobiety nieszczepione (urodzone w latach 1988–1990), uprawnione do szczepień wychwytujących (urodzone w latach 1991–1994) oraz objęte rutynowym szczepieniem w wieku 12–13 lat (urodzone w latach 1995–1996). Ogółem 64 026 kobiet nie było szczepionych, 68 480 kobiet otrzymało kompletne szczepienie (3 dawki HPV-2), 2051 otrzymało 1 dawkę, a 4135 kobiet zaszczepiono 2 dawkami HPV-2.
W porównaniu z nieszczepionymi kobietami urodzonymi w 1988 roku, u kobiet zaszczepionych (rocznik 1995, 1996) stwierdzono zmniejszenie częstości wykrywania CIN co najmniej trzeciego stopnia o 89% (95% CI: 81–94) oraz o 88% CIN co najmniej drugiego stopnia (95% CI: 83–92). Młodszy wiek w momencie szczepienia wiązał się z większą skutecznością rzeczywistą HPV-2, która wyniosła 86% (95% CI: 75–92) dla zapobiegania CIN co najmniej trzeciego stopnia u kobiet zaszczepionych w wieku 12–13 lat i 51% (95% CI: 28–66) u kobiet zaszczepionych w wieku 17 lat. Zmniejszenie częstości występowania CIN zaobserwowano również u kobiet nieszczepionych (rocznik 1995 i 1996), co prawdopodobnie wynika z odporności zbiorowiskowej. W porównaniu z nieszczepionymi kobietami urodzonymi w latach 1989–1990, redukcja ta wyniosła 67% dla CIN2 (95% CI: 19–86) i 100% (95% CI: 69–100) dla CIN3.
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że przy dużych wskaźnikach wyszczepialności powszechne szczepienie dziewcząt w wieku 12–13 lat HPV-2 spowodowało znaczne zmniejszenie częstości występowania zmian śródnabłonkowych szyjki macicy, a u kobiet nieszczepionych widoczny był efekt odporności zbiorowiskowej.