KOMENTARZ
Piotr Szawarski BM FRCA FFICM1, dr. hab. n. med. Paweł Andruszkiewicz2
1 Department of Anaesthesia and Intensive Care Medicine, Frimley Health Foundation Trust, Wexham Park Hospital, Slough, Wielka Brytania
2 Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc, Warszawa
Lektura zaleceń SIAARTI odnoszących się do problemu ograniczenia dostępu do świadczeń intensywnej terapii jest niezwykle pouczająca w kontekście dużego prawdopodobieństwa powtórzenia się w Polsce włoskiego scenariusza pandemii COVID-19 i wielkiej skali wyzwań, z jakimi się od kilku tygodni zmagają tamtejsi intensywiści.
Autorzy zaleceń słusznie podkreślają, że w warunkach prawdopodobnych niedoborów ludzi i sprzętu, wynikających ze skali napływu chorych, działania medyczne na oddziałach intensywnej terapii (OIT) powinny się koncentrować na prostszych interwencjach (np. przez racjonalizację wskazań do użycia ECMO – pkt 13).
Zwracają ponadto uwagę na szczególnie istotny aspekt etyczny podejmowanych decyzji i działań. Choć zgodnie z przewidywaniami (pkt 6 i 11) przyjęcia chorych będą się odbywać według tradycyjnych zasad, w nadzwyczajnych okolicznościach pandemii zasady te mogą się dramatycznie zmienić. Wydaje się, że obecna sytuacja na włoskich OIT stanowi potwierdzenie, że w wydanych 6 marca br. zaleceniach nie przewidziano tempa rozwoju pandemii ani skali problemu.
Wraz z narastaniem dysproporcji między liczbą chorych wymagających hospitalizacji na OIT a dostępnością stanowisk intensywnej terapii i zwiększającą się liczbą członków personelu medycznego (w tym osób zarządzających) zakażonych SARS-CoV-2 nawet najlepiej przygotowane plany mogą lec w gruzach. Warto zatem pomyśleć zawczasu o opracowaniu strategii awaryjnych.
Zwracamy uwagę na pominięcie w opublikowanych zaleceniach niezwykle istotnego „czynnika ludzkiego”. Podejmowanie trudnych decyzji klinicznych i etycznych przez intensywistów, którzy przez wiele godzin pracują w warunkach skrajnego wyczerpania emocjonalnego i fizycznego (ma w tym udział także konieczność użycia środków ochrony osobistej), jest obciążone wielkim ryzykiem błędu. Autorzy zaleceń zadają m.in. pytanie, którego chorego należy przyjąć na ostatnie wolne stanowisko na OIT (pkt 3–5). Czy zastosować kryterium wieku czy kryterium zaawansowania chorób współistniejących, czy może wybrać pierwszego potrzebującego? Każdy intensywista będzie się musiał sam zmierzyć z taką decyzją. W punkcie 8. autorzy zwracają jednak uwagę, że w miarę możliwości decyzje powinno się podejmować po konsultacji, nie indywidualnie. To bardzo ważna wskazówka dla lekarza, aby się w sytuacji dylematu moralnego upewnić o słuszności dokonanego wyboru.