Jak cytować: Rozdział: Last not least - COVID-19 z artykułu: Cichocka-Jarosz E.: Postępy w alergologii w latach 2020–2022. Med. Prakt.- Ped., 2022; 6: 33–42
COVID-19
Ostatnie 2 lata upłynęły pod znakiem pandemii COVID-19. U dzieci choroba ta najczęściej przebiega w postaci łagodnej infekcji przeziębieniowej, sporadycznie przyjmując postać ciężkiej nasilonej odpowiedzi autozapalnej (post-infectious multi inflammatory syndromes – PIMS lub multisystem inflammatory syndrome in children – MIS-C) z powikłaniami wieloukładowymi i ryzykiem zgonu. Opisano również przedłużone utrzymywanie się objawów, głównie u młodzieży, w formie tzw. long-COVID (post acute sequelae – PASC). Wykazano, że ryzyko cięższego przebiegu choroby u dzieci jest mniejsze niż u dorosłych, a alergia działa ochronnie wobec zakażenia SARS-CoV-2, co wynika z mniejszej ekspresji w błonie śluzowej górnych dróg oddechowych oraz spojówki receptorów ACE2R i TMPRSS2 (transmembrane protease serine 2) będących wrotami dla SARS-CoV-2.1 Nie wykazano, aby atopia i astma stanowiły czynniki ryzyka zachorowania na COVID-19 i jego cięższego przebiegu. W przeglądzie systematycznym z metaanalizą 57 badań obejmujących 21 549 dzieci w wieku 0–18 lat związek z przyjęciem na oddział intensywnej terapii i zgonem miały wszystkie choroby współistniejące, z wyjątkiem astmy (OR: 0,92).2 Leki kontrolujące i interwencyjne stosowane w leczeniu astmy i alergicznego nieżytu nosa nie zwiększają ryzyka zachorowania ani potencjalnie cięższego przebiegu COVID-19 u dzieci, a utrzymanie kontroli astmy ma kluczowe znaczenie dla zapobiegania cięższemu przebiegowi COVID-19.2-5
W Polsce do szczepienia przeciwko COVID-19 u dzieci >6. roku życia dopuszczono 2 szczepionki mRNA. W przeglądzie systematycznym z metaanalizą, w którym oceniano bezpieczeństwo, immunogenność i skuteczność szczepienia przeciwko COVID-19 u dzieci w wieku 3–17 lat, szczepionki inaktywowane charakteryzowały się lepszym profilem bezpieczeństwa w stosunku do szczepionek mRNA i wektorowych zarówno po szczepieniu początkowym (RR: 1,40), jak i przypominającym (RR: 1,00). Ryzyko wystąpienia działań niepożądanych było istotnie większe po pierwszej i drugiej dawce, ale nie było istotnej różnicy między dwiema pierwszymi dawkami (RR: 1,00), co jest ważne z uwagi na lepszą immunogenność i skuteczność schematu 2-dawkowego niż 1-dawkowego.6 W innym przeglądzie systematycznym obejmującym 7 opublikowanych badań z randomizacją (10 950 dzieci i młodzieży) oraz w 26 trwających badaniach z randomizacją (>49 530 uczestników) większość miejscowych i ogólnoustrojowych zdarzeń niepożądanych zgłaszanych po szczepieniu była podobna w grupach zaszczepionych i placebo.7 Większość zgłoszonych reakcji miała charakter łagodny do umiarkowanego, a tylko kilka – ciężki. Powszechnie obserwowano: ból w miejscu wstrzyknięcia, gorączkę, ból głowy, kaszel, zmęczenie i ból mięśni. W niewielu badaniach klinicznych odnotowano poważne zdarzenia niepożądane, ale większość z nich nie miała związku ze szczepieniem. Skuteczność szczepionki mRNA w zapobieganiu COVID-19 u dzieci i młodzieży wyniosła 90,7–100%. Bezpieczeństwo dostępnych obecnie szczepionek przeciwko COVID-19 uznano za dopuszczalne, a skuteczność za dużą w tej grupie wiekowej.6 Opublikowano międzynarodowe8 i polskie9 wytyczne dotyczące szczepienia przeciwko COVID-19, zgodnie z którymi nie ma przeciwwskazań do szczepienia dzieci z chorobami alergicznymi i mastocytozą, również po epizodzie anafilaksji.
Piśmiennictwo:
1. Steinman J.B., Lum F.M., Ho P.P. i wsp.: Reduced development of COVID-19 in children reveals molecular checkpoints gating pathogenesis illuminating potential therapeutics. Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 2020; 117 (40): 24 620–246262. Harwood R., Yan H., Talawila Da Camara N. i wsp.: Which children and young people are at higher risk of severe disease and death after hospitalisation with SARS-CoV-2 infection in children and young people: A systematic review and individual patient meta-analysis. E. Clin. Med., 2022; 44: 101 287
3. Ward J.L., Harwood R., Smith C. i wsp.: Risk factors for PICU admission and death among children and young people hospitalized with COVID-19 and PIMS-TS in England during the first pandemic year. Nat. Med., 2022; 28 (1): 193–200
4. Brough H.A., Kalayci O., Sediva A. i wsp.: Managing childhood allergies and immunodeficiencies during respiratory virus epidemics – The 2020 COVID-19 pandemic: A statement from the EAACI-section on pediatrics. Pediatr. Allergy Immunol., 2020; 31 (5): 442–448
5. Shi T., Pan J., Katikireddi S.V. i wsp.; Public Health Scotland and the EAVE II Collaborators: Risk of COVID-19 hospital admission among children aged 5-17 years with asthma in Scotland: a national incident cohort study. Lancet Respir. Med., 2022; 10 (2): 191–198
6. Du Y., Chen L., Shi Y.: Safety, Immunogenicity, and Efficacy of COVID-19 Vaccines in Adolescents, Children, and Infants: A Systematic Review and Meta-Analysis. Front. Public Health, 2022; 10: 829 176
7. Tian F., Yang R., Chen Z.: Safety and efficacy of COVID-19 vaccines in children and adolescents: A systematic review of randomized controlled trials. J. Med. Virol., 2022; 94 (10): 4644–4653
8. Worm M., Alexiou A., Bauer A. i wsp.: Management of suspected and confirmed COVID-19 (SARS-CoV-2) vaccine hypersensitivity. Allergy, 2022. doi: 10.1111/all.15414
9. Kruszewski J., Cichocka-Jarosz E., Czarnobilska E. i wsp.: Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Alergologicznego dotyczące kwalifikacji osób z alergią i anafilaksją do szczepienia przeciw COVID-19. Alergol. Pol. Pol. J. Allergol., 2021; 8 (1): 1–8
