Ponadto wstępne doniesienia wskazują na możliwą skuteczność chlorochiny i hydroksychlorochiny w hamowaniu rozwoju infekcji, dlatego wszyscy pacjenci stosujący te leki ze wskazań reumatologicznych powinni je nadal bezwzględnie kontynuować. Dotyczy to szczególnie pacjentów z układowymi chorobami tkanki łącznej, m.in. takimi jak toczeń rumieniowaty układowy, zespół antyfosfolipidowy, z uwzględnieniem kobiet planujących ciążę lub w ciąży oraz u dzieci z młodzieńczym idiopatycznym zapaleniem stawów. Polskie Towarzystwo Reumatologiczne i konsultant krajowy w dziedzinie reumatologii, w odpowiedzi na zapytanie Ministra Zdrowia, przekazali listę jednostek chorobowych, w których dostępność do leków powinna zostać zabezpieczona, w związku z brakiem leku w aptekach jaki wystąpił w ostatnim czasie.
Z uwagi na opublikowaną hipotezę dot. ew. zwiększenia ryzyka infekcji COVID-19 u pacjentów przyjmujących leki z grupy inhibitorów enzymu konwertującego (ACE) oraz brokerów receptora AT1 (https://www.thelancet.com) zaleca się uważną obserwację wszystkich pacjentów stosujących ww leki. Aktualnie nie ma zaleceń dot. przerywania terapii ww. lekami w związku z pandemią COVID-19. Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne i Europejskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego zdecydowanie rekomendują kontynuację dotychczasowego leczenia. Należy pamiętać, że nieuzasadnione odstawienie lub zmniejszenie dawki leku może skutkować zaostrzeniem choroby i wynikającymi z tego powikłaniami. Potrzebne są dalsze badania oceniające ew. wpływ ww. leków na przebieg infekcji COVID-19.
Dodatkowo, jeśli nie było to zrobione wcześniej, zgodnie z zaleceniami EULAR oraz wytycznymi krajowymi, należy rozważyć wykonanie szczepień ochronnych, obecnie w pierwszej kolejności przeciwko grypie, ale także przeciwko krztuścowi i pneumokokom.
Zalecenia ogólne EULAR dla pacjentów:
- Bardzo regularnie myj ręce przez co najmniej 20 sekund za pomocą mydła i wody, następnie dokładnie osusz ręce.
- Unikaj dotykania twarzy.
- Używaj jednorazowych chusteczek higienicznych.
- Używaj maseczki na twarz tylko, gdy jesteś chory; jeśli nie ma żadnych objawów, noszenie maseczki nie jest zalecane.
- Zachowaj bezpieczny dystans od innych ludzi, zwłaszcza w przypadku osób, które wydają się chore, np. kaszlą lub kichają.
- Witaj się bez uścisku dłoni i unikaj uścisków.
- Staraj się unikać transportu publicznego i dużych grup ludzi.
dr Marcin Stajszczyk
Przewodniczący Komisji ds. Polityki
Zdrowotnej i Programów Lekowych
Polskiego Towarzystwa Reumatologicznego
prof. Marek Brzosko
Prezes
Polskiego Towarzystwa Reumatologicznego
Konsultant Krajowy w dziedzinie Reumatologii
