Toksokaroza - strona 2

W postaci ocznej badaniem oftalmoskopowym można stwierdzić obecność szarobiałego ziarniniaka w biegunie tylnym lub na obwodzie siatkówki, często z pozapalnym proliferującym pasmem włóknistym i sierpowatym uniesieniem siatkówki wokół zmiany.

Kryteria rozpoznania

1. dodatni wywiad epidemiologiczny (np. geofagia w wywiadzie, obecność nieodrobaczanych szczeniąt w najbliższym otoczeniu, spożywanie niemytych owoców i warzyw z przydomowego ogródka, zabawa w niezabezpieczonej piaskownicy)
2. swoiste przeciwciała w klasie IgG lub IgE we krwi obwodowej
3. eozynofilia we krwi obwodowej (>440/µl lub >4%)
4. charakterystyczne objawy kliniczne lub cechy stwierdzane w badaniach obrazowych
5. wiek pacjenta (ma znaczenie pomocnicze): dzieci <5. rż. w zespole larwy wędrującej trzewnej oraz wiek dziecięcy i młodzieńczy (zwłaszcza chłopcy) w zespole larwy wędrującej ocznej

Toksokarozę ukrytą rozpoznaje się najczęściej tylko na podstawie złagodzenia lub ustąpienia nieswoistych objawów klinicznych po zastosowaniu swoistego leczenia przeciwpasożytniczego.

Rozpoznanie różnicowe

1. zespół larwy wędrującej trzewnej wywołany przez pasożyta jenotów Baylisascaris procyonis
2. eozynofilowe zapalenie mózgu w przebiegu inwazji Gnathostoma spinigerum i Angiostrongylus cantonensis
3. zespół tropikalnej eozynofilii płucnej wywoływany przez Wuchereria bancrofti i Brugia malayi
4. larwalna postać glistnicy
5. węgorczyca (strongyloidoza)
6. choroby alergiczne (astma, pokrzywka, atopowe zapalenie skóry, reakcje polekowe)
7. choroby autoimmunologiczne (toczeń rumieniowaty układowy, guzkowe zapalenie tętnic, zapalenie wielomięśniowe i skórno-mięśniowe)
8. choroby limfo- i mieloproliferacyjne
9. siatkówczak i inne nowotwory gałki ocznej
10. toksoplazmoza oczna
11. gruźlica narządu wzroku
12. wysiękowe zapalenie siatkówki (choroba Coatsa)
13. eozynofilia idiopatyczna.

Leczenie

Lekiem z wyboru w terapii zespołu larwy wędrującej trzewnej jest albendazol w dawce 15 mg/kg mc./d (maks. 800 mg/d) przez 5–10 dni. W toksokarozie ocznej uzupełniająco stosuje się glikokortykosteroidy ogólnie lub miejscowo oraz leczenie zabiegowe (witrektomia i fotokoagulacja laserowa). Stosowanie leczenia w przypadkach bezobjawowych jest kontrowersyjne; można rozważyć jednorazowe leczenie albendazolem przez 5 dni (w dawce jw.).

Monitorowanie

Zaleca się regularną kontrolę eozynofilii oraz aktywności aminotransferaz we krwi obwodowej podczas leczenia albendazolem. Leczenie należy przerwać w przypadku pojawienia się cech uszkodzenia wątroby. Okresowe badanie dna oka przeprowadza się w razie ponownego pogorszenia ostrości wzroku.

Powikłania

1. Zespół larwy wędrującej trzewnej: utrata lub brak przyrostu masy ciała, opóźnienie rozwoju fizycznego, niewydolność wątroby, zwłóknienie płuc, eozynofilowe zapalenie mięśnia sercowego z niewydolnością serca.
2. Toksokaroza oczna: trakcyjne odwarstwienie siatkówki, zaćma, zanik gałki ocznej, zez, trwałe ubytki w polu widzenia, niedowidzenie, ślepota.
3. Neurotoksokaroza: zmiany osobowości i zachowania, padaczka, objawy ubytkowe.

Rokowanie

Rokowanie jest dobre u pacjentów z niepełnym zespołem larwy wędrującej trzewnej oraz w postaci ukrytej zarażenia, natomiast poważne i niepewne w toksokarozie ocznej oraz w przypadku lokalizacji migrujących larw w OUN lub mięśniu sercowym.

Zapobieganie

1. regularne odrobaczanie psów i kotów, zwłaszcza młodych
2. dokładne mycie owoców i warzyw przed spożyciem
3. stosowanie rękawic ochronnych (gumowych lub lateksowych) do pracy w ogrodzie
4. usuwanie kału psów i kotów z terenów rekreacyjnych i parków miejskich, zwłaszcza tych, w których bawią się dzieci, oraz zabezpieczanie piaskownic przed zanieczyszczeniem odchodami zwierząt