Dieta wątrobowa - przepisy, jadłospis, czego należy unikać?

Podczas badania USG jamy brzusznej okazało się, że mam powiększoną i otłuszczoną wątrobę. Czytałem, że w takim przypadku trzeba przejść na dietę wątrobową. Czy to wystarczy, aby poprawić funkcjonowanie mojej wątroby, czy dodatkowo trzeba stosować jakieś witaminy lub suplementy diety, które mogłyby być uzupełnieniem diety wątrobowej? Proszę o informacje, jakie są składniki diety, która pozwoli na regenerację wątroby i jakich produktów trzeba unikać. Jaki powinien być przykładowy jadłospis dla osoby na diecie wątrobowej? Proszę o zaproponowanie przepisów, które będą odpowiednie w przypadku powiększenia i stłuszczenia wątroby.

Fot. Alteredsnaps/ pexels.com

„Dieta wątrobowa" to dieta łatwostrawna z ograniczeniem tłuszczów

„Dieta wątrobowa” to potoczna nazwa, która dotyczy kilku zmian żywieniowych wskazanych w sytuacji dysfunkcji wątroby. W rzeczywistości, jest to dieta łatwostrawna z ograniczeniem tłuszczów.

W przypadku stłuszczenia wątroby (a dokładniej: niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby) bardzo istotnym elementem wpływającym na zahamowanie dalszego postępu (progresji) choroby jest zmniejszenie masy ciała. Ważne jednak, aby proces ten następował stopniowo, mniej więcej w tempie 0,5–1 kg/tydzień, gdyż gwałtowne zmniejszenie masy ciała może nasilać proces stłuszczenia wątroby.

Wśród innych istotnych zaleceń dietetycznych wymienia się:

• regularne spożywanie posiłków: należy jeść 4–5 posiłków/dziennie,
• ograniczenie ilości nasyconych kwasów tłuszczowych w diecie (saturated fatty acids – SFA), których źródłem są tłuste mięsa i wędliny, podroby, smalec, tłuste produkty mleczne oraz oleje tropikalne (kokosowy i palmowy),
• eliminację z diety kwasów tłuszczowych trans; szczególnie duża ilość tych niekorzystnych dla zdrowia kwasów tłuszczowych znajduje się w tłuszczach cukierniczych i smażalniczych, niektórych margarynach twardych, zupach i sosach w proszku, słonych przekąskach oraz posiłkach typu fast-food,
• ograniczenie zawartości w diecie cukru, słodyczy, miodów i dżemów; w przypadku ich nadmiernej ilości mogą być przekształcane w trójglicerydy, które są magazynowane w komórkach wątroby, co prowadzi do jej stłuszczenia,
• wyeliminowanie z diety produktów obfitujących w fruktozę, takich jak słodkie napoje gazowane oraz produkty zawierające syrop glukozowo-fruktozowy,
• wykluczenie z diety alkoholu.

W kontekście leczenia stłuszczenia wątroby korzystne jest natomiast włączenie do diety jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (monounsaturated fatty acids [MUFA] i monounsaturated fatty acids [PUFA]). W kwasy jednonienasycone obfitują oliwa z oliwek i olej rzepakowy. Szczególną uwagę należy zwrócić na wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, których źródłem są tłuste ryby morskie (łosoś, makrela, tuńczyk, śledź i sardynki).

Przeczytaj również:
Tłuszcze - podział, budowa, funkcje i właściwości
Które ryby są najzdrowsze? Jak często i w jakich ilościach powinniśmy je spożywać?

Jak powinien wyglądać jadłospis osoby ze stłuszczeniem wątroby?

Biorąc pod uwagę powyższe zalecenia, jadłospis należy komponować w taki sposób, aby podstawę stanowiły warzywa oraz owoce (około 300–450 g/d). Należy także bazować na pełnoziarnistych produktach zbożowych, takich jak pieczywo typu graham, razowe, żytnie, pełnoziarniste oraz niesłodzone płatki śniadaniowe (np. płatki owsiane), grube kasze (kasza gryczana, pęczak) czy też ryż brązowy i makarony razowe. W jadłospisie należy ograniczać czerwone mięso, zastępując je mięsem drobiowym (kurczak, indyk), rybami, nasionami roślin strączkowych oraz jajkami.

Do diety warto także włączyć zdrowe przekąski, do których zalicza się orzechy będące źródłem jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Mogą to być dowolne orzechy, z zastrzeżeniem, że nie powinny być solone ani słodzone.

Wśród zalecanych technik kulinarnych wymienia się:

• gotowanie w wodzie
• przygotowywanie na parze
• pieczenie, grillowanie oraz duszenie bez dodatku tłuszczu.

Czy dieta wystarczy, aby poprawić funkcjonowanie wątroby, czy dodatkowo trzeba stosować jakieś suplementy diety?

W kwestii stosowania ewentualnych suplementów w leczeniu niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby istnieją pewne badania wskazujące, że fosfolipidy mogą powodować zmniejszenie stężenia lipidów we krwi i aktywności ALT. Wydaje się, że mogą one mieć także korzystny wpływ na stopień stłuszczenia wątroby.

Z uwagi na właściwości przeciwzapalne i przeciwutleniające kwasu ursodeoksycholowego dokonano także oceny jego skuteczności w leczeniu niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby. Wyniki badań klinicznych oceniających tę kwestię są rozbieżne.

Podkreśla się, że substancji tych nie należy wprowadzać bez zgody lekarza. Konieczne jest także poinformowanie pacjenta, że stosowanie tych preparatów ma wyłącznie znaczenie wspomagające, a jedyną terapią, która ma udokumentowaną skuteczność jest powolna redukcja masy ciała.

Propozycje przepisów dobrych na wątrobę

Pstrąg łososiowy z porami (4 porcje)

Składniki

• 4 porcje pstrąga łososiowego
• 1 por
• 1 cytryna
• 2 łyżki oliwy lub oleju rzepakowego
• rozmaryn suszony (według uznania)
• sól (do smaku)
• czosnek (według uznania)

Przygotowanie
Pstrąga umyć i włożyć do naczynia żaroodpornego, skropić cytryną, posypać przyprawami i natrzeć czosnkiem.
Pora pokroić w paski/półplasterki i zeszklić na patelni na niewielkiej ilości oliwy lub oleju rzepakowego, następnie wyłożyć go na wierzch pstrąga.
Wszystko zapiekamy w piekarniku przez około 20 minut w temp. 180°C.

Pierś z kurczaka w sosie pomidorowym (4 porcje)

Składniki

• 1 podwójna pierś z kurczaka
• sól, czarny pieprz, bazylia, oregano (według uznania)
• 1 cebula
• 4 ząbki czosnku
• 1 puszka pomidorów w puszce, pokrojonych, bez skórek (400 g)

Przygotowanie
Mięso należy oczyścić, natrzeć solą, pieprzem, bazylią i oregano. Odstawić na godzinę do lodówki.
Cebulę i czosnek pokroić i podsmażyć w rondelku na niewielkiej ilości oliwy lub oleju rzepakowego.
Następnie przekładamy do rondla kurczaka i smażymy ok. 5 minut z każdej strony, aż kurczak lekko się zrumieni.
W następnej kolejności dodajemy pomidory i dusimy pod przykryciem około 20 minut (do momentu, aż kurczak nie będzie surowy). Pod koniec zdejmujemy pokrywkę i odparowujemy nadmiar wody.
Tak przygotowanego kurczaka można podawać z brązowym ryżem lub makaronem razowym.

„Gulasz” z cieciorką (3 porcje)

Składniki

• szklanka ugotowanej cieciorki (można zastąpić cieciorką w puszce)
• 1 cukinia
• 1 bakłażan
• średnia cebula
• 3 ząbki czosnku
• przyprawa curry, sól (do smaku)
• pulpa pomidorowa (około 750 ml)
• oliwa z oliwek lub olej rzepakowy

Przygotowanie
Cebulę i czosnek należy zeszklić na niewielkiej ilości oliwy, następnie dodać curry.
Pokrojoną w kostkę cukinię i bakłażana podsmażamy wraz z czosnkiem i cebulą, do momentu aż lekko zmiękną. W następnej kolejności dodajemy cieciorkę i pulpę pomidorową. Wszystko należy dusić pod przykryciem około 15 minut.
Podawać z kaszą pęczak, ryżem brązowym lub makaronem razowym.

Zapiekanka z warzyw i jajek (4 porcje)

Składniki

• 5 jaj
• 1 marchewka
• 1 pietruszka
• kawałek selera
• 1 średnia cebula
• 3 ząbki czosnku
• sól i pieprz (do smaku)

Przygotowanie
Cebulę i czosnek podsmażamy na niewielkiej ilości oliwy lub oleju rzepakowego.
Następnie wszystkie warzywa kroimy w kostkę i podsmażamy z cebulą i czosnkiem aż zmiękną.
Gotowe warzywa przekładamy do niewielkiego naczynia żaroodpornego.
W miseczce obok mieszamy jajka tak, aby stworzyły jednolitą masę, doprawiamy solą i pieprzem.
Następnie jajka wylewamy na wierzch warzyw znajdujących się w żaroodpornym naczyniu.
Wkładamy do piekarnika i pieczemy około 15–20 minut (aż jajka się zetną) w temperaturze 180°C.