Okulista to lekarz, który zajmuje się profilaktyką, diagnostyką i leczeniem chorób narządu wzroku. Niektóre badania diagnostyczne u okulisty wymagają podania leków rozszerzających źrenice, co może powodować nadwrażliwość na światło i nieostre widzenie przez kilka godzin.
Fot. pexels.com/ Antoni Shkraba
Okulista - czym się zajmuje, jakie badania wykonuje, jak się przygotować do wizyty
Okulista specjalizuje się w profilaktyce, diagnostyce i leczeniu chorób oczu. Leczy wady wzroku i zaburzenia widzenia, a także stany zapalne, urazy, choroby neurookulistyczne oraz nowotwory narządu wzroku.
W ramach działań profilaktycznych okulista edukuje pacjentów na temat higieny wzroku.
Czynnikami, które mają duży wpływ na zmniejszenie ryzyka zachorowania na choroby oczu są m.in. dieta bogata w owoce, warzywa i kwasy omega-3 oraz właściwa organizacja pracy przed monitorem (odpowiednie stanowisko, regularne przerwy)
Wizyta u okulisty rozpoczyna się od zebrania przez lekarza wywiadu medycznego, w którym pacjent odpowiada na pytania o:
- występujące objawy, momenty ich występowania i nasilenia
- choroby przewlekłe i przyjmowane leki
- historię zabiegów chirurgicznych i badań obrazowych oczu
- choroby oczu występujące w rodzinie
- niedawne podróże zagraniczne, kontakt ze zwierzętami, narażenie na alergeny
- wykonywany zawód – szczególnie o pracę przy komputerze lub narażenie na pracę w warunkach zapylenia i kurzu.
Po zebraniu wywiadu lekarz przeprowadza badanie okulistyczne. Podstawowe badania wykonywane rutynowo podczas większości wizyt okulistycznych to:
- badanie ostrości wzroku do dali i bliży
- badanie wady wzroku (wady refrakcji)
- badanie w lampie szczelinowej (biomikroskopia)
- wziernikowanie dna oka (oftalmoskopia)
- podstawowe badania funkcji nerwu wzrokowego
- badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego (tonometria).
Niektóre z badań diagnostycznych wykonywanych przez okulistę wymagają poszerzenia źrenic za pomocą leków. Nie jest to bolesne, ale może powodować nieostre widzenie i nadwrażliwość na światło. Efekt ten ustępuje zwykle po kilku godzinach. W tym czasie nie należy prowadzić pojazdów, a także zaleca się korzystanie z okularów przeciwsłonecznych.
Na wizytę okulistyczną należy przynieść stosowane na co dzień okulary lub soczewki kontaktowe. W dniu badania nie powinno się wykonywać makijażu oczu.
Specjalistyczne badania, które okulista wykonuje lub zleca w celu ustalenia rozpoznania to m.in.:
- badanie widzenia barwnego
- badanie pola widzenia (perymetria)
- badanie widzenia obuocznego
- test Amslera
- keratometria (oftalmometria)
- badania filmu łzowego
- test Schirmera
- badanie czasu przerwania filmu łzowego
- badanie powierzchni oka fluoresceiną, różem bengalskim lub zielenią lizaminową
- badanie wytrzeszczu (egzoftalmometria)
- badania ustawienia gałek ocznych/kąta zeza (synoptofor, listwy pryzmatyczne)
- ultrabiomikroskopia
- badanie kąta przesączania (gonioskopia)
- badania obrazowe
- tomografia komputerowa (TK), rezonans magnetyczny (MR)
- radiogram (RTG) oczodołu
- ultrasonografia (USG) w prezentacji A i w projekcji B
- badania elektrofizjologiczne (elektroretinografia)
- angiografia fluoresceionowa i indocyjaninowa
Wśród metod leczenia chorób okulistycznych znajdują się m.in.:
- leczenie farmakologiczne (najczęściej w formie kropli do oczu, ale również w formie leków doustnych)
- iniekcje doszklistkowe – zastrzyki podawane do wnętrza oka
- zabiegi laserowe
- zabiegi operacyjne
- zalecenia zmiany trybu życia – np. unikanie palenia papierosów, spożywania alkoholu, pracy w dużym zapyleniu, zmniejszenie stresu.
Okulista, optyk, optometrysta – czym się różnią, którego specjalistę wybrać
Okulista, optyk i optometrysta to trzy różne zawody, które łączy zajmowanie się narządem wzroku, a różnią kompetencje.
Okulista to lekarz ze specjalizacją z okulistyki. Zajmuje się diagnozowaniem i leczeniem chorób oczu, stwierdza też wady wzroku.
Optometrysta to zawód medyczny, który uprawnia do diagnozowania zaburzeń wzroku (w przypadku ich stwierdzenia kieruje pacjenta do lekarza specjalisty), udzielania porad z zakresu pielęgnacji oczu oraz dobierania odpowiednich pomocy optycznych (okularów korekcyjnych, soczewek kontaktowych).
Optyk odpowiada za wykonanie okularów na podstawie recepty od okulisty lub optometrysty, a także ich konserwację i naprawę.
Okulista – jakie choroby leczy
Choroby oczu to bardzo różnorodna i szeroka grupa chorób. Mogą one dotyczyć gałki ocznej (m.in. soczewki, rogówki, spojówki, nerwów wzrokowych), aparatu ochronnego oka (powiek, narządu łzowego, oczodołu) oraz aparatu ruchowego oka. Okulista leczy choroby neurookulistyczne, neuropatie, stany zapalne, wady wrodzone, zaburzenia widzenia, zmiany nowotworowe i stany pourazowe dotyczące narządu wzroku.
Wśród chorób diagnozowanych i leczonych przez okulistę znajdują się m.in.:
- wady wzroku
- astygmatyzm (niezborność)
- krótkowzroczność
- nadwzroczność
- zaburzenia akomodacji (starczowzroczność, niedomoga akomodacji)
- jaskra
- zaćma
- niedowidzenie
- choroba zezowa (zez)
- inne choroby z zakresu neurookulistyki:
- migrena oczna
- choroby nerwu odwodzącego (VI czaszkowego)
- oczopląs
- przednia niedokrwienna neuropatia nerwu wzrokowego
- wewnątrzgałkowe zapalenie nerwu wzrokowego
- druzy tarczy nerwu wzrokowego
- hipoplazja nerwu wzrokowego
- choroby dotyczące rogówki, twardówki i spojówki
- zapalenie rogówki
- zapalenie twardówki
- nieprzejrzysta rogówka (bielmo rogówki, zaburzenia przezierności rogówki)
- zespół suchego oka
- wylew podspojówkowy
- łagodne zmiany guzkowe spojówek
- zapalenie spojówek
- zapalenie błony naczyniowej
- choroby siatkówki i ciała szklistego
- choroby powiek i układu łzowego
- jęczmień i gradówka (guzki zapalne powiek)
- odwinięcie powieki (ektropion)
- podwinięcie powieki (entropion)
- opadnięcie powieki (ptoza)
- niedrożność dróg łzowych lub przewodu nosowo-łzowego
- zmiany barwnikowe powiek
- choroby oczodołu
- zapalenie tkanek miękkich oczodołu
- naczyniaki okolic oczu
- orbitopatia tarczycowa
- torbiel skórzasta oczodołu
- choroby nowotworowe narządów wzroku
- glejak nerwu wzrokowego
- oponiak nerwu wzrokowego
- łagodne zmiany guzkowe powiek
- rak podstawnokomórkowy powiek
- rak kolczystokomórkowy powiek
- guzy oczodołu
- czerniak błony naczyniowej gałki ocznej
- choroby po urazach czaszkowo-mózgowych, np. pourazowa neuropatia nerwu wzrokowego.
Objawy chorób okulistycznych – kiedy zgłosić się do okulisty
Ze względu na różnorodność chorób i wad, którymi zajmuje się okulista, konieczność konsultacji okulistycznej sugerują wszystkie objawy związane z narządem wzroku.
Mogą to być między innymi:
- zaburzenia widzenia
- osłabienie ostrości wzroku
- zawężenie pola widzenia
- mroczki lub błyski w oku (fotopsje, fosfeny, teichopsje)
- podwójne widzenie (diplopia)
- światłowstręt (nadwrażliwość na światło)
- zaczerwienienie oka (czerwone oko, zespół czerwonego oka)
- nieprzejrzysta rogówka (bielmo rogówki, zaburzenia przezierności rogówki)
- zaburzenie źreniczne - zmiana kształtu, położenia, wielkości lub reakcji na światło źrenic
- świąd oka
- ból oka
- wydzielina w oku
- ropa lub krew w przedniej komorze oka (ropostek)
W przypadku wystąpienia zaburzeń lub utraty widzenia o nagłym początku, nie należy czekać na planową wizytę u okulisty tylko jak najszybciej zgłosić się na SOR lub na ostry dyżur okulistyczny w szpitalu.
Okulista dziecięcy – czym się zajmuje
Wizyty u okulisty dziecięcego często są najczęściej następstwem nieprawidłowości, które uwidocznił okresowy bilans rozwojowy przeprowadzony przez lekarza Podstawowej Opieki Zdrowotnej (lekarza rodzinnego lub pediatry).
Badania okulistyczne u dzieci nie wymagają specjalnego przygotowania. W celu ułatwienia badania niemowląt można jedynie unikać karmienia bezpośrednio przez wizytą, ponieważ badanie odbywa się w pozycji siedzącej i leżącej. Badanie wzroku u dzieci różni się od badania dorosłych pacjentów m.in. ze względu na trudność w subiektywnej ocenie pogorszenia ostrości widzenia przez młodsze dzieci. W celu przeprowadzenia badania ostrości wzroku u dzieci stosuje się specjalne techniki i tablice, które umożliwiają prawidłowe rozpoznanie wady.
Jeżeli okulista zdiagnozuje wadę wzroku u dziecka i zaleci zakup okularów – kontrolne wizyty powinny odbywać się co roku. Przy wyborze okularów dla dzieci warto zwrócić uwagę, aby były odporne na zgniecenia i upadki oraz miały dobrze dopasowany rozmiar oprawek.
Na wady wzroku u dzieci mogą wskazywać:
- trudności z chwytaniem drobnych przedmiotów
- niezwracanie uwagi na nowe bodźce pojawiające się w zasięgu wzroku dziecka
- potykanie się o przedmioty
- mrużenie powiek
- nadmierne mruganie
- łzawienie
- bóle oczu i głowy
- nieprawidłowe ustawienie głowy, np. podczas oglądania telewizji
- pogorszenie wyników w nauce, rozdrażnienie w czasie lekcji, zbyt duże zbliżanie lub oddalanie głowy od kartki w trakcie pisania lub czytania.
Poza wadami wzroku i zaburzeniami widzenia, okulista dziecięcy zajmuje się również wadami wrodzonymi, które najczęściej diagnozowane są od razu po narodzinach lub w pierwszych latach życia dziecka. Są to m.in.:
- jaskra wrodzona
- retinopatia wcześniaków (choroba niedojrzałej siatkówki)
- wrodzona niedrożność przewodu nosowo-łzowego i dróg łzowych
- naczyniak powieki (znamię truskawkowe)
- zespoły wrodzonych zaburzeń ruchów oczu
- wrodzone podwichnięcie soczewek
- małoocze (mikroftalmia)
Wśród chorób okulistycznych wieku dziecięcego znajdują się również:
- choroby nowotworowe
- stany zapalne
- torbiel skórzasta oczodołu
- dystrofia plamki Stargardta
Okulista na NFZ – skierowanie, czas oczekiwania na wizytę
Wizyta u okulisty w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia wymaga przedstawienia skierowania. Skierowanie może zostać wystawione przez lekarza POZ (lekarza rodzinnego, internisty lub pediatry) lub innego lekarza świadczącego usługi w ramach umowy z NFZ.
Czas oczekiwania na wizytę w konkretnym województwie i ośrodku można sprawdzić, korzystając z Informatora o Terminach Leczenia. Średnio wynosi on od kilku do kilkunastu miesięcy w zależności od wybranego miasta.
Okulista prywatnie – koszt wizyty i badań, dostępność specjalistów
Według danych Naczelnej Izby Lekarskiej aktualnych w dniu publikacji tego artykułu, w Polsce jest 4807 lekarzy okulistów wykonujących zawód.
Wielu okulistów przyjmuje pacjentów w prywatnych gabinetach. Na wizytę zwykle nie trzeba czekać dłużej niż kilka dni. Koszt konsultacji okulistycznej to około 150–200 zł w zależności od miasta i specjalisty. Niektóre badania i zabiegi są płatne dodatkowo, np. za badanie pola widzenia trzeba zapłacić około 100–150 zł, a za gonioskopię – około 70–100 zł.
Szukasz okulisty/ okulisty dziecięcego? Umów wizytę mp.pl
Masz dolegliwości, które Cię niepokoją? Pomoże Ci doradca medyczny mp.pl
