Płynoterapia i choroby współistniejące – krótka ściąga dla każdego praktyka

14.04.2023

lek. Michał Długaszek

Na podstawie: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.IV.24.63

Płynoterapia, szczególnie na oddziale internistycznym, stanowi wyzwanie dla każdego klinicysty, ponieważ u pacjentów, zwłaszcza powyżej 65. roku życia, można się zetknąć z wieloma chorobami współistniejącymi. Choroby kardiologiczne, nefrologiczne czy też neurologiczne wpływają na gospodarkę wodno-elektrolitową organizmu.

Do prowadzenia płynoterapii konieczne jest określenie objętości płynów, szybkości ich podawania oraz składu. Pacjenci, którym mogą zaszkodzić duże objętości płynów to głównie chorzy z niewydolnością krążenia czy nerek. W tych grupach należy również zwracać uwagę na szybkość przetaczanych płynów. Skład przetaczanych płynów ma niewątpliwie znaczenie w przypadku wielu innych jednostek chorobowych, wtórne bowiem zaburzenia elektrolitowe, jak np. zatrzymywanie sodu, mogą wymagać specyficznych preparatów płynów.

W tabeli w zarysie zebrano problemy, jakie podczas płynoterapii stwarzają poszczególne choroby. Zachęcamy do zapoznania się z nią, ponieważ jeśli chcemy leczyć płynami, musimy znać ograniczenia pacjenta. Tabela znajduje się również w aplikacji eMPendium.

Tabela 1. Wpływ chorób współistniejących na płynoterapię^a
upośledzenie czynności (niewydolność) serca	zwiększona podatność na przewodnienie i przeciążenie sodem, czego następstwem jest zastoinowa niewydolność serca możliwa hipokaliemia spowodowana lekami moczopędnymi i pobudzeniem układu renina–angiotensyna–aldosteron możliwa hiperkaliemia spowodowana przez diuretyki oszczędzające potas, ACEI, ARB ciężka niewydolność serca może prowadzić do niewydolności nerek i/lub wątroby
choroby nerek	w ostrych i przewlekłych chorobach nerek może dojść do upośledzenia wydalania albo nadmiernej utraty płynów i elektrolitów przewlekłej niewydolności nerek towarzyszą zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej
choroby i zaburzenia czynności przewodu pokarmowego	w wielu stanach chorobowych przewodu pokarmowego dochodzi do dużej utraty płynów i elektrolitów niedrożności jelit może towarzyszyć sekwestracja znacznej ilości płynu bogatego w elektrolity w pętlach jelitowych (w tzw. trzeciej przestrzeni)
choroby wątroby	silnie wyrażone zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej z tendencją do znacznego zatrzymywania sodu i wody (złożony mechanizm patofizjologiczny, m.in. hiperaldosteronizm) u wielu chorych dochodzi do umiarkowanego lub ciężkiego upośledzenia czynności nerek (zespół wątrobowo-nerkowy)
choroby układu oddechowego	duża utrata płynów podczas oddychania, niemniej wielu chorych jest wrażliwych na przeciążenie płynami często występuje zespół nieadekwatnego wydzielania wazopresyny (SIADH) następstwem niewydolności prawokomorej („serca płucnego”) jest skłonność do zastoju krwi żylnej, niekiedy z powiększeniem i zaburzeniami czynności wątroby
choroby układu nerwowego	choroby podwzgórza i przysadki mogą istotnie upośledzić mechanizmy regulacji gospodarki wodno-elektrolitowej w celu zmniejszenia zwiększonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego niekiedy stosuje się stężony roztwór NaCl
choroby skóry	oparzenia oraz rozległe stany zapalne skóry mogą prowadzić do bardzo dużej utraty płynów
choroby gruczołów wydzielania wewnętrznego	cukrzyca i jej powikłania, choroba Addisona i SIADH mogą być przyczyną znacznych zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej
^a Przedstawiono w zarysie problemy, które stwarzają podczas płynoterapii niektóre stany chorobowe. na podstawie: National Institute for Health and Care Excellence: Intravenous fluid therapy for adults in hospital. NICE clinicalguideline 174. Issued: December 2013. Last update: May 2017. guidance.nice.org.uk/cg174

Źródło tabeli: Interna Szczeklika 2022/23. Mały podręcznik

Zobacz także

Współczesne podejście do płynoterapii – czyli nie każdy pacjent wymaga kroplówki Terapia spersonalizowana jest zagadnieniem, które funkcjonuje nawet w płynoterapii. Co zatem zrobić, aby dowiedzieć się, czy nasz pacjent odniesie korzyść z płynoterapii?
Dożylne leczenie płynami osób dorosłych w szpitalu Dożylne leczenie płynami można określić kilkoma regułami, które warto znać. Zawsze należy zastanowić się, czy pacjent faktycznie potrzebuje płynoterapii, jaki płyn zastosować, w jakiej dawce oraz jak długo go stosować. Zapraszamy do zapoznania się z infografiką.

Wybrane treści dla pacjenta:

Zakażenie paznokci bakterią Pseudomonas aeruginosa Pseudomonas aeruginosa (pałeczka ropy błękitnej) jest tlenową bakterią Gram-ujemną, która w przypadku zakażenia płytek paznokciowych powoduje ich zielone zabarwienie.
Ziarniniak kwasochłonny twarzy Ziarniniak kwasochłonny twarzy, zwany również ziarniniakiem twarzy, jest przewlekłą chorobą skóry zlokalizowaną głównie na twarzy, która przebiega z tworzeniem ognisk rumieniowo-naciekowych. Przypuszcza się, że jedną z przyczyn choroby może być nadmierna ekspozycja na promieniowanie słoneczne, ale nie jest to w pełni udowodnione.
Hipermelanozy Hipermelanozy to grupa zmian skórnych, w których, występują plamy z nadmiaru barwnika.
Rogowce dłoni i stóp Rogowce dłoni i stóp jest to duża grupa chorób skóry uwarunkowanych zaburzeniami procesu rogowacenia naskórka o podłożu genetycznym. Manifestują się masywnym pogrubieniem naskórka (jego warstwy rogowej). Charakterystyczne dla tego stanu jest żółte zabarwienie skóry.
Choroba Dariera Choroba Dariera jest chorobą skóry o podłożu genetycznym (genodermatozą), w której obserwuje się zaburzenia rogowacenia w obrębie mieszków włosowych i poza nimi. Choroba rozpoczyna się zwykle w wieku młodzieńczym.
Łupież różowy (Giberta) Łupież Giberta (różowy) to choroba skóry, w przebiegu której dochodzi do wystąpienia uogólnionej wysypki, która jest poprzedzona pojawieniem się tzw. zmiany zwiastującej – czerwonej plamy pokrytej w środku łuskami. Łupież Giberta jest najprawdopodobniej związany z zakażeniem ludzkim wirusem herpes typu 6 oraz 7. Choroba ustępuje samoistnie bez leczenia.
Nefropatia zaporowa Nefropatią zaporową nazywamy nieprawidłowości w budowie oraz czynności nerek, których przyczyną jest utrudnienie odpływu moczu na skutek częściowej lub całkowitej niedrożności dróg moczowych.
Rak z komórek Merkla Rak z komórek Merkla najczęściej zlokalizowany jest na obszarach skóry narażonych na ekspozycję słońca. W 50% przypadków dotyczy regionu głowy i szyi oraz w 40% występuje na kończynach. Zwykle objawia się on jako czerwony guzek o gładkiej powierzchni z licznymi teleangiektazjami.
Pemfigoid ciężarnych Występuje zwykle w drugiej połowie ciąży (pod koniec II lub w III trymestrze). Może powodować przedwczesny poród lub urodzenie się dziecka o małej urodzeniowej masie ciała, rzadziej może dochodzić do poronienia.
Szczelina odbytu Najbardziej typowy obraz tego schorzenia to piekący ból okolicy odbytu nasilający się przy wypróżnieniach, możliwe jest niewielkie krwawienie (ślad krwi na papierze toaletowym). Szczelina może być „ostra” – o objawach o dużym nasileniu, trwających krótko lub przewlekła, gdy objawy trwają długo. W przypadkach szczeliny przewlekłej może dojść do wykształcenia fałdu na brzegu odbytu.