Opracował dr n. med. Piotr Sawiec
Niskokaloryczne słodziki (substancje intensywnie słodzące) to słodkie związki chemiczne o minimalnej lub zerowej kaloryczności dodawane do wielu różnych produktów spożywczych lub higienicznych (p. także www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/63310,slodziki-czy-sa-bezpieczne). Wiele z nich jest spożywanych lub stosowanych przez dzieci. Istnieje wiele różnych poglądów na temat ich wpływu na zdrowie dzieci. Celem niniejszego artykułu jest omówienie aktualnie dostępnych danych dotyczących wpływu ich spożycia u dzieci po 2. roku życia i młodzieży na łaknienie, masę ciała oraz tzw. zdrowie metaboliczne w odległym terminie.
Głównym źródłem spożycia słodzików są napoje. Natomiast wielokrotnie rodzice nie zdają sobie sprawy, że są one dodawane do różnych pokarmów, leków, a także do pasty do zębów. Z uwagi na chęć ograniczania spożycia cukru na całym świecie oczekuje się zwiększonego użycia słodzików.
Bezpieczeństwo słodzików
Food and Drug Administration (FDA) stwierdził, że słodziki w ilościach poniżej tzw. dopuszczonego dziennego spożycia (acceptable daily intake – ADI, tab.) są bezpieczne u zdrowych dzieci i młodzieży, chociaż istnieją pewne obawy dotyczące niemowląt i najmłodszych dzieci, ponieważ wartości ADI u dzieci interpolowano na podstawie badań obejmujących dorosłych. ADI ustalono w odniesieniu do efektów toksycznych (np. rakotwórczość, mutagenność). Możliwe jest, że długofalowy efekt metaboliczny występuje jednak już przy mniejszych dawkach spożywanych regularnie. Zaproponowano kilka mechanizmów takiego działania (np. zmiana mikrobiomu jelita, stymulacja adipogenezy oraz wytwarzanie preferencji słodkich pokarmów), jednak wykazano je tylko na modelach komórkowych lub zwierzęcych.
| Tabela. Dopuszczalne dobowe spożycie słodzików zależnie od wieku dziecka | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Słodzik | ADI | Wiek dziecka (przeciętna masa ciała w kg) | |||
| 2 lata (ok. 12 kg) | 6 lat (ok 20 kg) | 11 (ok 36 kg) | 15 (ok 54 kg) | ||
| aspartam | 50 mg/kg mc. | 600 mg | 1000 mg | 1800 mg | 2700 mg |
| acesulfam | 15 mg/kg mc. | 180 mg | 300 mg | 540 mg | 810 mg |
| sacharyna sukraloza | 5 mg/kg mc. | 60 mg | 100 mg | 180 mg | 270 mg |
Zalecenia dotyczące spożycia słodzików u dzieci
Zarówno dane dotyczące wpływu słodzików na masę ciała i zdrowie dzieci oraz młodzieży, jak i oficjalne zalecenia są niejednoznaczne. Na przykład National Heart, Lung, and Blood Institute (NHLBI) uznaje tzw. dietetyczne napoje gazowane za odpowiednie dla dzieci, które można spożywać w dużych ilościach, a zaleca ograniczenie spożycia soków owocowych. Okazjonalne picie napojów ze słodzikami dopuszcza American Heart Association i American Academy for Nutrition and Dietetics, natomiast American Academy of Pediatrics (AAP) nie wydawała oficjalnych zaleceń z uwagi na bardzo małą liczbę badań obejmujących dzieci. Zgodnie z przepisami Unii Europejskiej, Australii oraz Brazylii nie można dystrybuować w szkołach napojów zawierających słodziki i sztuczne dodatki smakowe. Dotychczas nie opublikowano polskich zaleceń opartych na wiarygodnych danych naukowych.
