Opracowały: Małgorzata Ściubisz, lek. Iwona Rywczak
Jak co roku, w czasopiśmie „Morbidity and Mortality Weekly Report” opublikowano zalecenia Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) dotyczące zapobiegania zachorowaniom na grypę za pomocą szczepień w nadchodzącym sezonie epidemicznym. Większość zmian odnosi się do szczepionek niedostępnych w Polsce, tj. „żywych” donosowych szczepionek (LAIV). Przypominamy zatem najważniejsze zalecenia przydatne polskim lekarzom, jak prowadzić skuteczną profilaktykę grypy.
Jaki będzie skład szczepionki przeciwko grypie w aktualnym sezonie epidemicznym?
Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) szczepionki przeciwko grypie sezonowej przygotowane na sezon epidemiczny 2018/2019 powinny zawierać antygeny szczepów spokrewnionych ze szczepami:
- A/Michigan/45/2015 (H1N1)pdm09
- A/Singapore/INFIMH-16-0019/2016 (H3N2)
- B/Colorado/06/2017
Szczepionka 4-walentna ma zawierać w składzie dodatkowo szczep B/Phuket/3073/2013 (p. Jaki będzie skład szczepionki przeciwko grypie w sezonie 2018/2019?).
W sytuacji, w której dostępna jest więcej niż jedna szczepionka przeciwko grypie sezonowej dla danej grupy osób, ACIP nie wskazuje przewagi konkretnego preparatu.
Kogo i kiedy szczepić przeciwko grypie?
Tak jak we wcześniejszych sezonach epidemicznych, coroczne szczepienie zaleca się wszystkim osobom, które ukończyły 6. miesiąc życia, chyba że występują przeciwwskazania do szczepienia. Jako przeciwwskazania wymienia się tylko ciężką reakcję alergiczną na składnik szczepionki lub po wcześniejszym podaniu szczepionki przeciwko grypie (p. Ogólne wytyczne dotyczące szczepień ochronnych – cz. 2. Zalecenia amerykańskiego Komitetu Doradczego ds. Szczepień Ochronnych [ACIP]).
ACIP zaleca, aby przy każdym szczepieniu rozważyć obserwację pacjenta (w pozycji siedzącej lub leżącej) przez 15 minut po podaniu szczepionki, co pozwoli zmniejszyć ryzyko urazu w razie omdlenia po szczepieniu.
Szczepienie najlepiej wykonać przed rozpoczęciem aktywności wirusa grypy w danej populacji, gdy tylko dostępna będzie szczepionka obowiązująca w danym sezonie. Jeśli pacjent z różnych powodów nie mógł być zaszczepiony odpowiednio wcześnie, szczepionkę można podać w dowolnym momencie przez cały okres epidemiczny.
W jakim schemacie szczepić dzieci?
Dzieci w wieku od 6 miesięcy do 8 lat włącznie, które otrzymują szczepionkę przeciwko grypie sezonowej po raz pierwszy, powinny otrzymać 2 dawki szczepionki, z zachowaniem co najmniej 4-tygodniowego odstępu między dawkami (p. ryc. 1).
Ryc. 1. Algorytm dawkowania szczepionki przeciwko grypie u dzieci w wieku od 6 miesięcy do 8 lat.
Szczepienie przeciwko grypie osób z alergią na białko jaja kurzego
W procesie produkcji szczepionek przeciwko grypie używa się wirusów namnażanych na zarodkach jaj kurzych. Wyjątkiem są szczepionki oparte na hodowli komórkowej oraz rekombinowane szczepionki przeciwko grypie (preparaty te nie są dostępne w Polsce). Wyniki opublikowanych badań wskazują jednak, że osoby z alergią na białko jaja kurzego na ogół dobrze tolerują współczesne szczepionki przeciwko grypie zawierające owoalbuminę. Stosowanie dodatkowych środków ostrożności nie jest zatem konieczne (np. dłuższy czas obserwacji po szczepieniu). Osoby z alergią na białko jaja kurzego w wywiadzie niezależnie od stopnia nasilenia mogą otrzymać każdy preparat zalecany dla danej grupy osób. Tak jak w przypadku innych szczepień, personel powinien umieć wdrożyć odpowiednie leczenie w razie wystąpienia reakcji nadwrażliwości (p. ryc. 2.).
Ryc. 2. Algorytm szczepienia przeciwko grypie u osób z alergią na białko jaja kurzego w wywiadzie zgodny z zaleceniami ACIP w sezonie epidemicznym 2018/2019.
