Urząd Gminy refunduje szczepionki przeciwko HPV dla dziewczynek w wieku 12 lat zamieszkałych na terenie gminy. Wykonawcą szczepień ma być Gminny Ośrodek Zdrowia. Grupa tych dzieci nie ma deklaracji do lekarza i pielęgniarki POZ, ale wszystkie są objęte opieką pielęgniarki szkolnej zatrudnionej przez ten ośrodek. Czy na wykonanie szczepienia potrzebne jest pisemne polecenie dyrektora placówki? Czy takie szczepienie można wykonać w ramach obowiązków umowy o pracę, jeżeli nie ma tego w obowiązkach pracowniczych?
W tym przypadku nie wystarczy analiza treści umowy o pracę zawartej z pielęgniarką szkolną Gminnego Ośrodka Zdrowia. Oczywiście jeżeli wykonywania szczepień u uczniów nie uwzględniono w zakresie obowiązków pracowniczych pielęgniarki szkolnej, potrzebne jest pisemne polecenie dyrektora Gminnego Ośrodka Zdrowia, choć to nie wystarczy do realizacji tego planu. Pracownik musi bowiem także posiadać odpowiednie kompetencje do realizacji szczepień ochronnych1 oraz szkolenie BHP zgodnie z wymogami rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 czerwca 2013 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac związanych z narażeniem na zranienie ostrymi narzędziami używanymi przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych (Dz. U. z 2013 r., poz. 696). Jest jeszcze jeden praktyczny problem realizacji szczepienia przez pielęgniarkę szkolną u dzieci, które nie mają deklaracji do lekarza i pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) Gminnego Ośrodka Zdrowia, w którym pracuje pielęgniarka szkolna.
10 lat temu przepisy o zakresie i organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą w sposób jednoznaczny nałożyły obowiązek realizacji szczepień ochronnych uczniów na lekarzy POZ. Do końca kwietnia 2007 roku pielęgniarki albo higienistki szkolne sprawujące profilaktyczną opiekę zdrowotną nad uczniem miały obowiązek przekazać karty uodpornienia lekarzowi sprawującemu profilaktyczną opiekę zdrowotną nad uczniem.2 Obowiązujące przedtem przepisy umożliwiały realizację obowiązkowych szczepień ochronnych zarówno w gabinetach lekarskich, jak i profilaktyki zdrowotnej oraz udzielania pomocy przedlekarskiej w szkołach przez pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania lub higienistki szkolne. W wyniku nowelizacji z katalogu zadań pielęgniarki albo higienistki szkolnej wykreślono współorganizowanie lub organizowanie i wykonywanie szczepień ochronnych oraz obowiązek prowadzenia dokumentacji szczepień ochronnych uczniów i sprawozdawczości zgodnie z odrębnymi przepisami. Powierzenie odpowiedzialności za realizację procedury szczepiennej lekarzom POZ, a nie pielęgniarkom środowiska nauczania i wychowania sprawującym samodzielnie profilaktyczną opiekę nad uczniami (w wyniku niezależnych kontraktów z Narodowym Funduszem Zdrowia) uzasadnione było tym, że pielęgniarki nie posiadają kompetencji do realizacji tej procedury w całości. Warunkiem wykonania szczepienia przez pielęgniarkę w szkolnym gabinecie jest bowiem bezwzględne wykonanie lekarskiego badania kwalifikacyjnego ucznia do szczepienia. Szczepienia ochronnego nie można przeprowadzić, jeżeli między lekarskim badaniem kwalifikacyjnym przeprowadzonym w celu wykluczenia przeciwwskazań do szczepienia a tym szczepieniem upłynęły 24 godziny.3 Pielęgniarka szkolna nie może więc przejąć pełnej odpowiedzialności za realizację szczepień ochronnych uczniów zarówno tych obowiązkowych, jak i zalecanych.
Aktualnie zakres merytoryczny podstawowej profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami określają przepisy rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 24 września 2013 roku w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r. poz. 86, z późn. zm.). Stosownie do treści załącznika nr 4 część I pkt 2 do tegoż rozporządzenia, profilaktyczna opieka zdrowotna sprawowana przez pielęgniarkę albo higienistkę szkolną nie obejmuje procedury szczepiennej. Jednak zgodnie z § 6 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 28 sierpnia 2009 roku w sprawie organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą (Dz. U. z 2009 r., Nr 139, poz. 1133), pielęgniarka szkolna sprawująca profilaktyczną opiekę zdrowotną nad uczniem współpracuje z pielęgniarką POZ oraz z lekarzem POZ sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną nad uczniem. Nie widzę więc przeszkód prawnych, aby dodatkowe szczepienia refundowane przez gminę wykonała pielęgniarka szkolna posiadająca wymagane kompetencje zawodowe, zachowując wymaganą przepisami współpracę ze świadczeniodawcą POZ sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną nad uczniem, w tym właściwej dokumentacji szczepień w karcie uodpornienia.
Przypisy:
1. Zgodnie z § 6 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., poz. 849)2. www.isap.sejm.gov.pl
3. Art. 19 ust. 6 w zw. z art. 17 ust. 3 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., poz. 1866)
W odniesieniu do sytuacji opisanej w pytaniu 1., czy lekarz może kwalifikować do szczepień, a pielęgniarka może wykonać szczepienie, jeżeli nie posiadają karty szczepień dziecka, a dziecko nie jest zadeklarowane do ośrodka, w którym będą wykonywane szczepienia finansowane przez gminę?
Lekarz może kwalifikować do szczepień, a pielęgniarka może wykonać szczepienie zalecane, nawet jeśli nie posiadają karty szczepień pacjenta, który jest zadeklarowany do innego ośrodka. Złożenie deklaracji do świadczeniodawcy POZ realizującego umowę z NFZ wpływa jedynie na to, kto będzie finansował wykonanie szczepienia, a nie na kompetencje do wykonania szczepień ochronnych. Zasady prowadzenia dokumentacji z wykonanych zalecanych szczepień ochronnych określają przepisy rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 16 września 2010 roku w sprawie wykazu zalecanych szczepień ochronnych oraz sposobu finansowania i dokumentowania zalecanych szczepień ochronnych wymaganych międzynarodowymi przepisami zdrowotnymi (Dz. U. Nr 180, poz. 1215). Osoby przeprowadzające zalecane szczepienia ochronne dokumentują realizację szczepień, odnotowując ten fakt w dokumentacji medycznej,1 w tym w książeczce szczepień załączonej do książeczki zdrowia dziecka. Fakt zaszczepienia pacjenta szczepionką zalecaną notuje się w karcie uodpornienia, jeśli osoba przeprowadzająca zabieg ma dostęp do tej karty.2 Osoby przeprowadzające zalecane szczepienie ochronne wydają osobie poddawanej szczepieniu zaświadczenie o wykonaniu zalecanego szczepienia ochronnego.3 W indywidualnej, wewnętrznej dokumentacji ośrodka (historii zdrowia i choroby pacjenta) dokonuje się wpisu o wydaniu dokumentacji indywidualnej zewnętrznej (tzn. wpisu o wydaniu zaświadczenia o wykonaniu zalecanego szczepienia ochronnego).4 Zaświadczenie o szczepieniu, a w przypadku prowadzenia dokumentacji w postaci papierowej jego kopię lub dokładny opis, dołącza się do dokumentacji indywidualnej wewnętrznej. Na podstawie tego zaświadczenia z wpisu dokonanego w książeczce szczepień załączonej do książeczki zdrowia dziecka uzupełnia się kartę uodpornienia przechowywaną u świadczeniodawcy POZ, do którego dziecko jest zadeklarowane.
Przypisy:
1. Odpowiednie zastosowanie art. 17 ust. 8 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r., poz. 1866, dalej jako: ustawa) na podstawie odesłania z art. 19 ust. 6 tej ustawy.2. Na podstawie § 4 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 16 września 2010 r. w sprawie wykazu zalecanych szczepień ochronnych oraz sposobu finansowania i dokumentowania zalecanych szczepień ochronnych wymaganych międzynarodowymi przepisami zdrowotnymi (Dz. U. Nr 180, poz. 1215).
3. Stosownie do dyspozycji art. 19 ust. 8 pkt 1 ustawy.
4. Zgodnie z treścią § 2 ust. 5 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 r. w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (Dz. U. z 2015 r., poz. 2069).
